1988 йил 8,2 балл куч билан юз берган зилзила Арманистонни кунпаякун қилиб юборай деди. У атиги 4 дақиқа ичида 30 000 дан зиёд одамнинг ҳаётига зомин бўлди.

Ана шу даҳшатли дақиқаларда ҳаёти хавфсизлигига ишониб степанакертлик бир киши хотинини уйда қолдирди. Ўғлидан хабар олиш учун мактабга югурди. Аммо бино ўрнида ҳосил бўлган вайрона тепаликка дуч келдию даҳшатдан қотиб қолди. Шунда тўсатдан ҳаёлига қачонлардир ўғлига берган ваъдаси тушди:

– Қандай ҳодиса юз бермасин, мен албатта, сенга ёрдамга етиб келаман!

Отанинг кўзи ёшга тўлди. У вайронага тикиларкан, бирор чора, нажотни кўрмади, лекин хаёлида ўғлига берган ваъдаси чарх ураверди.

У фарзандини ҳар куни мактабнинг қаерига етаклаб борганини эслашга уриниб, бинонинг ўнг томонидаги бурчакда жойлашган синфни чамалаб топди. Ва харобани ковлашга тушди. Бу орада бошқа ўқувчиларнинг ҳам қайғуга ботган ота-оналари етиб келишди. Улар алам билан:

– Ўғлим! Қизим! – деб фарёд уришди. Баъзи ота-оналар:

– Энди кеч!

– Аллақачон ҳалок бўлишган!

– Биз энди уларга ёрдам беролмаймиз!

– Уйга кетдик! – деб қайғуга ботишди. Боланинг отасига ҳам:

– Ақл билан иш тутинг, уриниш бефойда. – деб маслаҳат беришди.

Шундай тасалли билан унга яқинлашган ҳар бир кишидан боланинг отаси бир нарсани сўрарди:

– Сиз менга ёрдам бермоқчимисиз! – у шундай дердию, қўли ишдан тўхтамасди. Ишонч билан тошларни кўчириб, вайронани очиб борар, бу ҳаракати билан ўзини тобора ўғлига яқинлашаётгандай ҳис қиларди.

Шу чоқ ўт ўчирувчилар командири келиб ҳаммани ҳайдай бошлади:

– Ҳозир ҳаммаёқни олов қоплайди, портлаш юз бериши ҳам мумкин. Сиз ўзингизни хавфга қўйманг. Уйга кетинглар. Бу ерни тозалашни ўзимиз уддалаймиз.

Боласини қутқаришга уринаётган ота пинагини ҳам бузмай ишини давом эттираркан саволини такрорлади:

– Сиз менга ёрдам бермоқчимисиз?

Атрофни қўриқлаётган милиция ҳодими ҳам танбеҳ беришни унутмади:

– Бу телбалик, бунақада бошқаларнинг ҳаётини ҳам хавфга қўясиз, уйингизга боринг бу ишни бизга қўйиб беринг.

Ота унга юзланди:

– Сиз менга ёрдам бермоқчимисиз? Йўқ бўлса, ишимга аралашманг! – шу гапдан сўнг милиция ходими ундан йироқлашди.

Ота эса бутун иродасини, кучини ишга солиб, харобани ковлашда давом этди. У ўғлининг тирик ёки ўликлигини ўз кўзи билан кўришни истарди.

Орадан 8,12,24… 36 соат ўтди. Ниҳоят 38 соат деганда у улкан бетон бўлагини сураётиб ўғлининг овозини эшитди.

– Арманд! – ўғлини чақирди ота.

– Дада! Бу сизми, дада! Қўрқманг, мен тирикман. Келишингизни билардим. Мен бошқа болаларга ҳам, хавотирга тушманглар, дадам бизни қутқаради, дедим. Ахир сиз менга «Нимаики юз бермасин мен албатта ёрдамга етиб келаман», деб сўз бергансизку, дада.

– У ерда нима бўляпти? Аҳволингиз қалай? – сўради ота ўзини йиғидан аранг босиб.

– Ўттиз учта боладан 14 та қолдик. Биз ҳаммамиз очмиз, иссиқлаб кетяпмиз, ҳаво етишмаяпти, қўрқяпмиз, дада! Ҳаммамиз сизни кутдик. Бино қулаганда биз девор четига туриб олдик, у бизни қутқариб қолди.

– Бўлақол ўғлим, чиқ тезроқ, кутяпман, – деди ота сўнгги бетон қолдиғини сураркан.

– Йўқ дада, аввал бошқа болалар чиқсин. Мени қутқаришингизга ишонаман. Нима юз бермасин, сиз бари бир ёрдамга келасиз, – ўғилнинг овозида ишонч ва фахр оҳанглари жаранглади...

Мақсуд ЖОНИХОНОВ