Миллий ўзлик – шахс фаолиятида муҳим ўрин тутиб, шахс ва жамиятнинг маънавий камолотида, фуқаролик жамиятининг моддий-маънавий асосларини мустаҳкамлашда улкан аҳамиятга эга. Жамиятдаги маънавий тикланиш миллий ўзликнинг сифатий жиҳатлари билан чамбарчас боғлиқ. Зеро, ўзликни англаш туфайли инсон ўтмишини хотирлайди, бугуни билан таққослайди, хулоса чиқаради ва шу асосда келажакка нигоҳ ташлайди. Яъни ўзликни англаш инсонни шахс даражасига кўтариб, маънавий камолот сари етаклайдиган руҳий кучдир. Ана шу жиҳатлар бевосита жамиятнинг маънавий ривожида ўзига хос аҳамиятга эга бўлади. «Шахс миллий ўзлигини англаши» тушунчасининг таркибий қисмлари қуйидагилардир: миллатга (этносга) мансубликни, унинг инсоният тараққиётидаги тарихий ўрнини англаш; миллий ғоя ва қадриятларга садоқат; миллатнинг эҳтиёжлари ва манфаатларини англаш, унинг ривожланиш йўлларини билиш; миллий тараққиётга хизмат қилиб, жамиятда фуқаровий бирликни таъминлашга ҳисса қўшиш. Миллий ўзликни – муайян этносга хослик, ўз аждодларининг ижобий фаолиятидан фахрланиш, ўтмишга, миллий қадрият ва урф-одатларга ҳурмат-эҳтиром, ўз миллати ва юртдошларининг ютуқларидан руҳланиш, ўз фаолиятини миллат ва инсоният тамаддуни ривожига қаратиш, ушбу жиҳатларни ҳар томонлама тарғиб этишдир.

Демак, миллий ўзликни англаш ижтимоий-тарихий шаклланиш жараёнига ижобий муносабатда бўлиш, ўз этник гуруҳининг ўзга этник гуруҳлар билан умумий жиҳатлари ва ўзига хос этноспецифик хусусиятларини чуқур идрок этиш билан бир қаторда, ўз этник гуруҳининг ўзга этнослар доирасидаги ўрни, мавқеи, манфаат ва ғоялари ҳамда миллий-тарихий қадриятларига ижобий муносабатда бўлиш; ҳар бир этнос миллий менталитетининг шаклланиши ва ривожланишида тарихий-маданий омиллар таъсирини идрок этиш, ўзликни англаб, ўзга этник гуруҳ вакиллари тарихи, маданияти, урф-одат ва анъаналарига ҳурмат билан қараш; ўз миллий-ҳудудий бирлигида истиқомат қилувчи миллатдошлари тақдири, уларнинг ўтмиши ва келажагига, юртнинг равнақига масъулиятни чуқур ҳис этиш билан бир қаторда, бошқа мамлакатларда яшовчи миллатдошларининг ҳам тақдирига бефарқ бўлмаслик каби жиҳатларда ўз ифодасини топади. Миллий ўзликни англаш халқнинг ривожланиш йўналишини унинг халқаро миқёсда ўзаро ҳамкорлик ва бирдамлиги ҳамда умумий фуқаролик менталитетининг шаклланишида Ўзбекистон жамиятини янги сифатий босқичдаги ҳамжиҳатликка йўналтиради. Ушбу мақсадни туб миллат манфаати билан бир қаторда жамиятдаги барча гуруҳлар манфаатларини ҳам ҳисобга олган ҳолда изчиллик билан амалга ошириб бориш миллий тараққиётни таъминловчи асосий омилдир.