Иззат-­нафс (арабча иззати нафс – нафсини улуғловчи, ҳурмат қилувчи) – кишининг ўз қадр-қиммати ва сифатларини қадрлаш ҳисси, мавқеи, обрў-эътиборини сақлаш туйғуси, бошқаларнинг беҳурматлик, менсимаслик каби салбий сифатларидан ҳимояланиш хусусиятини англатувчи тушунча. Бу хислат ёшу қарига хос бўлиб, кишининг маънавий камолоти ва руҳий-иродавий ҳолати ҳамда нафсониятини қадрлаш даражасидан келиб чиқади. Шунингдек, иззат кишининг жамиятдаги даражасини белгиловчи омил сифатида ижтимоий мазмун касб этади. Арасту бундай деган экан: «Иззат тиласанг – иффатли бўл, улуғлик тиласанг – мулойим бўл, зафар тиласанг – адолат йўлини тут, қадр тиласанг – ростгўй бўл, нажот тиласанг – сабр қил, илм ўрганмоқчи бўлсанг – жидду жаҳд қил».

Арасту таълимоти бўйича иффатлилик кишида иззатлилик даражасини таъминлаш учун муҳимдир. Иффатли киши ахлоқан мукаммал жиҳатларни ўзида мужассамлантириб, шахсий манфаатни жамият манфаатларидан устун қўймайди. Шу боис у эл орасида иззат топиб, эҳтиромда бўлади. «Айтишларича, иззат ва улуғликнинг сабаблари бештадир, яъни мазкур бешта сифат кимда бўлса, у одам улуғлик ва иззат отига минади. Улар қуйидагилардир: тўғрисўзлик, сирни яшира билиш, ваъдага вафо, насиҳатни қабул қилиш ва омонатга хиёнат қилмаслик». Демак, тўғрисўзлик ҳам иззатли кишининг белгисидир. Навоий таъбири билан айтганда: «Инсонни сўз жудо айлади ҳайвондин, Билгилки, гуҳари шарифроқ йўқ ондин». Демак, шундай экан, сўзнинг улуғлигини идрок этиб, тўғрисўзлик тамойилларига риоя этиш иззатлиликнинг, демакки, инсонийликнинг муҳим белгисидир. Сирини яшира билмаслик, яъни ҳамма жойда ўзлигини намойиш қилавериш ҳам инсон иззатининг пасайишига олиб келади. Ваъдага вафо қилиш ҳам жамиятда шахс иззатининг ошишига хизмат қиладиган омил сифатида эътиборлидир.

Миллий менталитетимизда ваъдага вафо қилиш муҳим ҳисобланиб, ваъдабоз кимсалар, яъни ваъдага вафо қилмайдиганлар қаттиқ қораланиб, жамиятда эътиборсиз кимсалар сифатида қаралади. Насиҳатни эшитиб, унга амал қилиш – яхши ахлоқ белгиси. Омонатга хиёнат қилмаслик, уни бус-бутун ҳолида эгасига етказиш ҳам инсонийлик аломатидирки, шахснинг иззатлилик даражаси ана шу омиллар билан белгиланади.