Аҳолининг руҳи ва кайфияти – жамиятнинг умумий ирода ва интилишини ифода этадиган тушунча. Аҳолининг руҳи деганда жамиятнинг умумий орзу-интилишлари қандай мақсадлар сари йўналгани, унинг сафарбарлик даражаси тушунилади. Муайян шахслар ва жамоалар вакиллари ўз халқи руҳининг ифодачиси ҳисобланадилар. Масалан, Алишер Навоий – ўзбек халқи руҳининг ифодачиси. Аҳолининг руҳи халқнинг тилида, диний қарашлари, маънавияти ва маданияти, анъана ва қадриятларида намоён бўлади. Аҳолининг руҳи ва кайфияти узоқ давом этадиган ва ўзига хос тараққиёт натижаси бўлган ҳодисадир. Унга ижтимоий-сиёсий ва иқтисодий ривожланиш, тарихий ривожланиш, миллатлараро муносабатлар, маданий ривожланиш ва шу каби бир қатор омиллар таъсир кўрсатади. Аҳолининг руҳи ва кайфияти ислоҳотлар ва ўзгаришларни самарали амалга оширишда муҳим аҳамият касб этади.