Аруз (арабча шеър ўлчови, вазнга солиштириб ўлчаш) – Яқин ва Ўрта Шарқ халқлари шеъриятидаги асосий вазн тури бўлиб, чўзиқ ва қисқа ҳижоларнинг маълум тартибда келишига, яъни мисралардаги ҳижолар миқдори ва сифатига асосланган. Бинобарин, аруз вазни бармоқ вазни сингари мисрадаги бўғинларнинг миқдори ёки гуруҳланиб такрорланиши асосида эмас, балки ҳижоларнинг миқдори ва сифатига, яъни қисқа ва чўзиқ ҳижоларнинг маълум тартибда такрорланишидан ҳосил бўлади. Аруз вазнида ундош товушлар билан тугаган ҳижолар чўзиқ, унлилар билан тугаган ҳижолар («о» дан ташқари) кўпинча қисқа саналади. Баъзан чўзиқ ҳижо қисқа ҳижо, қисқа ҳижо чўзиқ ҳижо тарзида ўқилиши ҳам мумкин. Бу ҳодиса «имола» деб юритилган. Аруз вазнида мисранинг ритмик бўлаклари, яъни ҳижоларнинг туроқ типидаги гуруҳлари рукн деб аталади.

Рукнлар ҳижоларнинг миқдори ва чўзиқ ёки қисқалигига қараб, саккиз аслга бўлинади ва ҳар бири арабча «фаала» (ҳаракат) сўзидан ясалган махсус ном (қолип) билан юритилади:

1) фаулун;

2) фоилун;

3) мафоийлун;

4) фоилотун;

5) мустафъилун;

6) мафъулоту;

7) мафоилатун;

8) мутафоилун.

Бу асллар айрим ўзгаришларга учраб, турли ритмик бўлакларни вужудга келтиради ва шу тарзда вазн рукнлари кўпайиб боради. Рукн бир, икки, уч, тўрт ва ундан ортиқ ҳижоли бўлиши мумкин. Аруз вазнининг «рамал», «ражаз», «мутақориб» каби туркумлари бўлиб, бу туркумлар «баҳр» деб аталади («баҳр» арабча, «денгиз» маъносини ифодалайди. Шеър денгиздан олинадиган дурга ўхшатилгани учун шундай номланган). Аруз вазни Шарқ шеъриятининг асосий турларидан бири сифатида араб поэзиясида вужудга келди, кейинчалик форс-тожик ва туркий халқлар мумтоз поэзиясининг ҳам асосий вазн тури сифатида шаклланди.