Ularning sirtigina qolgan. Xuddi ichi sug‘urib olingan banan po‘chog‘idek shalvirab turishardi. Daraxtni quchoqlagancha botayotgan quyoshni tomosha qilayotgan boboning oldiga bibi astagina keldi. Tutga suyandi. U shu turishida nimasi bilandir suygan yori ko‘ksiga boshini qo‘ygan suluv kelinchakka o‘xshardi.

– Roziman.

Bobo Yerni tark etayotganidan yuzlari qizarib botayotgan Xurshid bilan xayrlashdi. Qo‘llarini duoga ochib, nimalarnidir pichirladi.

– Onasi, kunim bitgan ko‘rinadi.

Bibi nimadir demoqchi bo‘ldi-yu, u yolg‘on gapirolmasdi... yerga qaradi.

Bobo esa Berlinga tashlab kelgan o‘ng oyog‘ining o‘rni sarin yelda bayroqdek hilpirab turganiga boqib, xayolga cho‘mdi. Miltiq ovozlari yonginasidan eshitilayotgandek tuyulgani uchunmi, qo‘rqib, ko‘zlarini ochdi.

–Xudoga shukur, yetkazganiga shukur. Onasi, bolalarimizni yig‘.

O‘n ikki farzand mehmonxonaga qaldirg‘ochlardek tizilishdi. To‘ng‘ichlari Tinchlik Intizor bibining qo‘lini kaftlari orasiga oldi. Bibi jilmaydi. Adolatxon, Hurriyat, Ozod va Obodlarning nigohi esa otasida edi.

Haqnazar bobo davomchilariga bir qur nazar tashladi.

– Senlarning ahil, mehribon ekanlaringga ishonaman. Bundan ko‘nglim to‘q. Lekin bir iltimosim bor. Har yili Vatanimiz mustaqilligi kunida qabristonlarni ziyorat qilinglar. Yurt qo‘shig‘i yuragingiz, uylaringizdan ko‘chalarga maktabga ilk bora borayotgan bolalardek beg‘ubor tarqalsin. Shu kuni ko‘zingiz Vatannigina ko‘rsin, so‘zingiz esa Vatan bo‘lsin!

U boshini quyi eggancha jimib qoldi. Bir payt ko‘zi qo‘ltiqtayog‘i yonidagi non ushoqlariga tushdi. Uni olib o‘pdi, ko‘zlariga surtdi.

Obid QO‘LDOSH