Tan olish kerak, yurtimizda tug‘ilgan jahon allomalari haqida ko‘p ham bilimga ega emasmiz. Kitoblarini o‘qigan insonlar ham anqoning urugʻi, desak yanglishmaymiz. Dunyo miqyosida ko‘plab fanlar rivojiga hissa qoʻshgan allomalarimizdan biri Forobiydir.

Abu Nasr Forobiy — Markaziy Osiyoning mutafakkiri va qomusiy olimi. Yunon falsafasini chuqur bilgani, unga sharxlar bitganligi va jahonga targʻib qilgani hamda zamonasining ilmlarini puxta oʻzlashtirib, fanlar rivojiga ulkan hissa qoʻshgani uchun “al Muallim assoniy” (Aristoteldan keyin “Ikkinchi muallim”), “Sharq Arastusi” nomlariga sazovor boʻldi. Forobiy Sirdaryo sohilidagi Forob (Oʻtror) degan joyda turkiy qabilaga mansub harbiy xizmatchi oilasida tavallud topadi. Forobiy ilmini yanada chuqurlashtirish maqsadida Bagʻdodga yoʻl oladi. Olim yoʻl-yoʻlakay Eronning yirik shaharlari Ray, Hamadon, Isfahon va boshqa joylarda boʻladi. Bag‘dodda Yaqin va Oʻrta Sharq mamlakatlaridan kelgan talaba va olimlar toʻplangan edi. Bu yerda koʻzga koʻringan olimu fuzalolar bilan tanishdi, yunon falsafiy maktabi, turli fan sohalari namoyandalari bilan uchrashib, ulardan ilm sirlarini oʻrgandi. Masalan, Abu Bashar Matta ibn Yunusdan yunon tili va falsafasini, Yuhanna ibn Hiylondan esa tibbiyot va mantiq ilmini oʻrgandi.

Baʼzi tarixiy manbalarda keltirilishicha, Forobiy 70 dan ortiq tilni bilgan. Qabri Damashq shahri (Suriya)da joylashgan. Ushbu allomaning qabri xususida ham bugun to‘liq ma’lumot yo‘q.

Avvalroq Afg’onistonning G’azna shahrida joylashgan vatandosh alloma Abu Rayhon Beruniy qabrining bugungi noma’lum holati haqida yozgan edik. Kuzatuvlarimiz davom etadi.

Oyina.uz