Volyuntarizm


Saqlash
16:03 / 09.03.2022 0 1802

 

Volyuntarizm (lot. voluntas – iroda) – falsafa va psixologiyadagi irodaning ustuvorligi g‘oyasiga tayanadigan ta’limot. Volyuntarizm atamasi 1883-yilda nemis faylasufi F.Tennis tomonidan ilmiy muomalaga kiritilgan. Volyuntarizmning yetuk vakili A. Shopengauer voqea-hodisalar (tasavvurlar) asosida yotgan “narsa o‘zida”ni birlamchi, hech nimaga bog‘liq bo‘lmagan “olamiy iroda”dir, deb da’vo qiladi. Uning fikricha, barcha tirik mavjudotlarning harakatlantiruvchi kuchi – stixiyali instinktiv xarakterga ega bo‘lgan “yashashga intilish irodasi” bilan belgilanali. Ongli iroda ko‘r-ko‘rona instinktiv individual iroda mahsulidir. Volyuntarizmga xos qarashlar o‘rta asrlarda Avgustin, Duns Skop ta’limotlarida ham yaqqol ifolalangan. XVII asr oxirlari – XIX asr boshlarida G‘arb ijtimoiy-falsafiy tafakkuri, ayniqsa, nemis faylasufi doirasida iroda ustunligi ta’limoti yaratildi. Masalan, Fixtening fikricha, iroda dunyoning mutlaq ijodiy in’ikosidir. Gartman nazarida esa iroda barcha narsada mavjud, u har yerda va hamma narsaga ta’sir qiladi. Uning ta’kidlashicha tushuncha va atamalarda irodaning birligi namoyon bo‘ladi. Falsafada iroda borliqning oliy tamoyili deb talqin etiladigan Volyuntarizm atamasi tarixiy jarayonning ob’ektiv qonuniyatlari bilan hisoblashmaslik, aql va tafakkurga tayanib ish tutishni inkor etadi, o‘z shaxsiy yoki guruhiy maqsad va manfaatlarini hamma narsadan ustun qo‘yish hollarini ifodalash uchun ham qo‘llanadi.

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

10:05 / 20.05.2025 0 525
Farzand nega tirnoqqa o‘xshatiladi?

Qatra

12:05 / 19.05.2025 0 495
Hammani yig‘latgan vasiyatnoma

Qatra

15:04 / 17.04.2025 0 439
Marhamat aya sog‘inchi



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 225553
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 108142
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 55827
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 41229
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 40538
Xarakter

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 31835
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 30939
Kompetentlik

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 30561
Alpomish

//