Andijon viloyat Qatagʻon qurbonlari xotirasi muzeyida Oʻzbekiston SSR Xalq Komissarlari Soveti huzuridagi Sanʼat ishlari boʻyicha boshqarmasi Bosh repertuar qoʻmitasi tomonidan yuborilgan buyruqning faksimil nusxasi saqlanadi. Unda qatagʻon qurboni boʻlgan shoir va sanʼat xodimlari ishtirokida yaratilgan bir qator ijod namunalari yozilgan grammofon plastinkalar “mafkuraviy jihatdan zararli” deb topilib, sotilishi va namoyish etilishi qatʼiyan taqiqlangani yozilgan.

Taqiqlangan sanʼat asarlari orasida Choʻlpon sheʼri bilan yaratilgan “Toʻlqin” nomli qoʻshiq borligi aniqlandi. Qoʻshiq 1934-yil Karim Zokirov tomonidan “Farhod va Shirin” musiqali dramasida kuylangan. “Onamning aytishicha, — deb yozgan edi Choʻlponning jiyani Oʻktam Mirzaxoʻjayev, ­- Choʻlpon Alisher Navoiyning “Farhod va Shirin” asosida yozilgan sahna asariga qoʻshiqlar yozib bergan ekan”. Demak, bu sheʼr ham ulardan biri boʻlgan. Sovet davlati esa qatagʻon siyosati ajdodlarimizni jismoniy mahv etishdan tashqari ularning boy ijodiy merosini ham turli yoʻllar bilan yoʻq qilishga harakat qilgan. Shunday boʻlsa-da qatagʻon qurbonlarining asarlari turli arxivlarda, kutubxonalarda saqlanib qolgan. Taqiqlangan ushbu sheʼrni taqdim etamiz:

 Toʻlqin

Doʻstlar bir kun menga shahliq muyassar boʻlgʻusi,

Podishohlik masnadi albat muqarrar boʻlgʻusi.

Davlatu mulku xazina amrima tobeʼ boʻlub,

Ul zamon lutfi karam sizga muqarrar boʻlgʻusi.

Qasrima toʻplangʻusi sozandayu xonandalar,

Ayshi ishrat nuridan olam munavvar boʻlgʻusi.

Shoʻx koʻngulning istagi harna esa hosil boʻlub,

Dil uyining ziynati hur ila paykar boʻlgʻusi. 

Dilshod XOMIDOV,

ADU Qatagʻon qurbonlari xotirasi

muzeyi ekskursovodi

Asqar ESHPOʻLATOV,

ADU Tarix fakulteti talabasi