“O‘shakchi” ushoqchimi?


Saqlash
09:01 / 07.01.2025 0 349

O‘shakchi so‘zi menga bolalik yillarimdan tanish. Qishlog‘imizda chaqimchi, maydagap, gap tashuvchi odamlarni o‘shakchi deyishardi. Lekin chaqimchilarni nega o‘shakchi deyishlarini hech tushunolmaganman. Hozir ham janubiy viloyatlarimizda bu so‘z ko‘p qo‘llanadi. Keyinroq bilsam, o‘shak so‘zining ushoq so‘ziga aloqasi bor ekan.

 

“Devonu lug‘otit-turk” indeksida “ushoq” so‘ziga shunday izoh beriladi:

 

Ushaq I kichik, mayda.

Ushaq II chaqimchilik, malomat.

 

Darhaqiqat, chaqimchilik mayda-chuyda gaplar bilan mashg‘ul bo‘lishdir. Chaqimchilik maydakashlik degan ma’noda ushaq so‘zi bilan ifodalangan bo‘lishi mumkin.

 

Koshg‘ariyda shunday she’r kelgan:

 

Atg‘alir oqnї azaq

Tӭgmӓdї bu saw ushaq.

 

Ma’nosi:

 

Sho‘x qiz menga o‘q otmoq istaydi,

Menga bu malomat gaplar yetmas edimi?

 

She’rda ushaq so‘zi “malomat, mayda gaplar” ma’nosida kelayapti.

 

Yusuf Xos Hojibda esa:

 

Ѳzүңә yag‘utma ushaqchi kishig.

 

Ma’nosi:

 

O‘zingga chaqimchi kishini yaqinlashtirma degan misra keladi va bunda ham “ushaqchi” o‘shakchi, maydagap tashuvchi, maydakash mazmunida keladi.

 

Alisher Navoiy asarlarida ushoq so‘zi ikki ma’noda – mayda va yosh bola ma’nosida kelgan.

 

Eshqobil SHUKUR

 

“Boboso‘z izidan” kitobidan.

 

Foto by: Abdumannon MUHAMMAD

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

09:01 / 24.01.2025 0 53
Qo‘shni qush

Bir kuni...

14:01 / 16.01.2025 0 408
Qurib ketsin muzeying!..



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 220700
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 105399
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 39702
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 32200
Xarakter

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 30757
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 28507
Kompetentlik

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 26801
Alpomish

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 25098
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

//