“Tarif”ning ta’rifi va tarixi


Saqlash
17:11 / 21.11.2024 0 922

Oldi-sotdi paytida belgilanadigan haq va baholar ko‘rsatkichi ma’nosini anglatadigan tarif so‘zining tilimizga kirib kelguniga qadar bo‘lgan tarixi juda uzun. Bu so‘z arab tilidan fransuz tiliga, so‘ng rus tiliga va undan o‘zbek tiliga o‘tgan. Qizig‘i shundaki, tovarlarning to‘lov haqlari tizimi ma’nosini anglatgan tarif so‘zi tilimizga kirib kelgunga qadar ham bu so‘zning azaldan tavsiflash ma’nosidagi ta’rif shakli tilimizda muntazam ishlatilib kelgan. Ya’ni tarif va ta’rif so‘zlarining ildizi bir xil bo‘lib, u “bildi” degan ma’noni anglatadi.

 

Alisher Navoiyda ta’rif so‘zi “tasvirlash, aniqlash, tavsiflash, maqtash, tanitish” mazmunida keladi:

 

Bo‘ylakim, ta’rif etib g‘urbatni bisyor, ey ko‘ngul,

Shahru kishvardin malomat aylab izhor, ey ko‘ngul.

 

Bu haqda yana boshqa mulohazalar ham bor. “Bobo so‘z izidan” kitobi nashridan so‘ng andijonlik adib Durbek Qo‘ldoshev ba’zi so‘zlar haqida o‘z mulohazalarini yozib yuboribdilar. Jumladan, u tarif so‘zi haqida quyidagi ma’lumotlarni keltiradi: “Arab istilosi davridagi lashkarboshilardan biri al Torifning Andalusiyaga bosqini payti O‘rta yer dengizi o‘ramidagi ilk bor zabt etilgan orolga “Al Torif” nomi berilgan. Keyinchalik bu so‘z yevropalashib, “Tarif” oroliga aylangan. Gibraltar bo‘g‘oziga kirib kelgan xorijiy kemalardan olinadigan boj (to‘lov) ham, 1808 yildan boshlab “tarif” deb atalib kelinadi. Shunday qilib tarif (Torif) so‘zi internasional, ya’ni jahon tilidagi so‘zga aylandi”. 

 

Eshqobil SHUKUR

 

Boboso‘z izidan kitobidan.

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

10:05 / 20.05.2025 0 440
Farzand nega tirnoqqa o‘xshatiladi?

Qatra

12:05 / 19.05.2025 0 416
Hammani yig‘latgan vasiyatnoma

Qatra

15:04 / 17.04.2025 0 380
Marhamat aya sog‘inchi

Bilasizmi?

10:04 / 08.04.2025 0 391
Narxning navosi



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 225210
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 107952
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 55522
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 40850
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 40213
Xarakter

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 31658
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 30781
Kompetentlik

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 30294
Alpomish

//