“Biz bilan birpas o‘tiring”, deymiz. Umuman birpas so‘zini ko‘p ishlatamiz. Lekin uning tarixini, kechmishini, sakkiz og‘a-inidan bir o‘zi yolg‘iz qolganini, yetti aka-ukasi esa tarix to‘zonlarida yo‘q bo‘lib ketganini bilmaymiz. Qizig‘i shundaki, “birpas” so‘zidagi “pas” qismi tilimiz tarixida “kechaning sakkizdan biri” degan ma’noni anglatgan. Shuning uchun ham kechaning “bir pasi”, “ikki pasi”, “uch pasi”, “to‘rt pasi”, “besh pasi”, “olti pasi”, “yetti pasi” va nihoyat, “sakkiz pasi” kabi iboralar tilimizda ishlatilgan. Bir kecha sakkizga bo‘lingan. Xullas, ular jami sakkiz og‘a-ini bo‘lishgan. Shuningdek, “pas” so‘zining “rioya, e’tibor”, “saqlash, qo‘riqlash” degan ma’nolari ham bo‘lgan. Birpas so‘zining paydo bo‘lish tarixi “O‘zbek adabiy tili leksikasi tarixi” kitobida shunday izohlangan. Yaponlarda ham shunga o‘xshash holat – kechaning hayvonlar nomi bilan soatlarga bo‘linishi bor.
Kechaning uch pasig‘acha yo‘l yurdik.
(“Boburnoma”dan)
Bir pos chu tundin o‘tti ul xayl,
Tushluq tushi qildi uyqug‘a mayl.
(Alisher Navoiyning “Layli va Majnun” dostonidan)
Eshqobil SHUKUR
“Boboso‘z izidan” kitobidan.
Hikmat
Bilasizmi?
Bir kuni...
Bilasizmi?
Qatra
Bilasizmi?
Qatra
Hikmat
Qomus
Qomus
Qomus
Qomus
Qomus
Qomus
//
Izoh yo‘q