Balchiq, Balxash, Bolqon gidronim va toponimlari buloq so‘zidan yasalganmi?


Saqlash
15:10 / 02.10.2024 0 805

Turk tilida “buloq” so‘zi yo‘q. Suv manbai ma’nosida turklar “kaynak” kalimasidan foydalanishadi. Bu kalom esa bizda “qaynoq” tarzida yaqindagina qaynagan issiq suvga nisbatan ishlatiladi. Aslida, har bir qaynagan suv “bilq-bilq” etib turadi. Balki, shu sababdan usmonli turklari “kaynak”, chig‘atoy turklari “buloq” der. 

 

Turk lafzida “bulmak” topmoq degani. Yo‘qolgan buyumini topgan kishi “buldum” deydi. So‘zning o‘zagi “bul” ekan, unga so‘z yasovchi “-oq” qo‘shimchasi qo‘shilib “buloq” ya’ni, topilma hosil bo‘lgandir. Nega deganda qadim zamonlardan beri suv birlamchi ehtiyoj bo‘lgan. Savdo karvonlari bo‘shagan meshlarini buloqlar (topilmalar)dan to‘ldirgan.

 

Bundan tashqari “buloq” so‘zining kelib chiqishi qadimgi turk tilidagi “bal”ga aloqador bo‘lishi ham mumkin. Shavkat Rahmatullayevning “Oʻzbek tilining etimologik lugʻati” kitobida aytilishicha, “bal” qadimgi turkiy tilda “namlik”, “suv” kabi ma’nolarni ifodalagan. O‘z navbatida bu so‘z quyidagi toponim va gidronimlarga asos bo‘lgan: 

 

1. Boltiq (Baltika) – Ovro‘padagi dengiz;

2. Balxash – Qozog‘istondagi ko‘l;

3. Balchiq – botqoqlik yer;

4. Bolqon – atrofi Egey va Adriatika dengizlari bilan o‘ralgan yarim orol.

 

Anvar ESHNAZAROV

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bir kuni...

17:11 / 10.11.2025 0 332
Ko‘rpacha

Qatra

11:09 / 17.09.2025 0 568
Qahramon



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 229631
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 110711
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 61174
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 50095
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 45442
Xarakter

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 37651
Alpomish

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 35778
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 32768
Kompetentlik

//