Bolaligimizda kattalar ham, bolalar ham aytib yuradigan bir qo‘shiq bo‘lardi.

Bozorga bordim, bozini ko‘rdim,

Qulog‘i uzun tozini ko‘rdim.

Uyga keldim, mayak jedim,

Xotinimdan tayoq jedim.

Xo‘sh, “Bozorga bordim, bozini ko‘rdim” qatoridagi bozi so‘zining ma’nosi nima? Bozorga borgan odamning ko‘rgan bu narsasining nimasi qiziqki, uni qo‘shiq qilib aytib yuribdi. Usmon Azim va Abdumajid Azim bilan Ohangaronga borayotganimizda, yo‘lda ulardan shu qo‘shiqdagi bozi so‘zining ma’nosi haqida so‘radim. Ikkovlari ham baravariga bozi –  “o‘yinchi” degani deyishdi. Demak, bozorga borgan o‘sha odam o‘yinchini ko‘rgan. Alisher Navoiyda ham bozi, boziy so‘zlari “o‘yin, aldov” ma’nosida, bozigar so‘zi esa, “o‘yinchi, masxaraboz” ma’nosida qo‘llangan.

Izoh: Kitobning ilk nashridan so‘ng  Buxoroning Olot tumanidan adib Abdunabi Hamro telefon qilib, bozi so‘zi haqida shunday fikr bildirdi: “Bizda bozordagi dallollarni “bozi”, “bozigar” deyishadi. “Bozorning bozisi” deganda, bozorning dallolini aytishadi”.  Demak, xalq qo‘shig‘idagi “Bozorga borib, bozini ko‘rdim” degan misrada “dallol” nazarda tutilgan  bo‘lishi ham mumkin. Chunki, bozorda eng ko‘p baqir-chaqir qilib, eng ko‘p ko‘zga tashlanadigan odam bozorning dalloli bo‘ladi.

 Eshqobil SHUKUR,

"Boboso‘z izidan" kitobidan