Bugun sizlarga Yaponiyadagi eng yaxshi odat haqida hikoya qilmoqchiman. Esingizdami, Oʻzbekistonda kichkinagina, farishtadek qizchani, maktabdan qaytishida bir “monyak” avval zoʻrlab, keyin oʻldirgan edi. Bu voqeadan butun xalqimiz junbishga keldi, ijtimoiy tarmoqlar, saytlarda bir-ikki hafta dod-voy qildik… va keyin unutdik. Kechagina yana bir maktab oʻquvchisini piyodalar yoʻlagida mashina urib yuborib, halokat joyida joni uzildi. Bu kabi fojialar jamiyatimizda tez-tez boʻlmasa ham ora-orada yuz beryapti. Albatta, jinoyatchilarga qonun doirasida jazo koʻriladi, biroq, bu holatlarning oldini olish ham mumkin.

Xullas, bunday voqealar faqat bizda emas, hamma joyda uchraydi, ammo ularning oldini olish, kamaytirish yoʻllari turlicha. Masalan, Yaponiyada bu kabi jinoyatlarga hukumat tomonidan juda qattiq nazorat va qonun ustuvorligi bilan qarshi kurashiladi. Shuningdek, koʻpchilik yaponiyaliklar nafaqaga chiqqandan soʻng koʻngilli tarzda, tekinga maktab bolalarining xavfsizligini taʼminlashga yordam berishadi. Qanday qilib deysizmi? Juda oson: Bolalarning oʻqishga borish va qaytish vaqtlarida maxsus yashil kiyim kiygancha, qoʻllarida sariq rangli bayroq bilan piyodalar yoʻlakchasida, maktab yoʻllarida nazoratchi boʻlib turishadi. Maktab oʻquvchilari yoʻldan oʻtisharkan, bayroqlarini koʻtarib, mashinalarni toʻxtatishadi. Uylardan to maktablargacha uzangan bunday “jonli yoʻlaklar”ni koʻrgan har qanday jinoyatchi bir seskanib olishi, hatto fikridan qaytishi tabiiy. Nafaqaxoʻrlarning koʻpligini hisobga olsak, ular haftada bir kundan navbatchilik qilishganda ham yoʻllar boʻshab qolmaydi.

Xulosa qilib aytganda, bizda ham oʻrganilsa, tatbiq qilinsa boʻladigan tizim. Qaynonalar ertadan kechgacha kelinning ayb-kamchiligini qidirib oʻtirmasdan, qaynotalar choyxonama-choyxona yuravermasdan jamiyat uchun shunday yordam qilishsa, boshda aytilgan fojialar yoʻqolib ketardi balki. Jamiyat ichdan oʻzini oʻzi tuzatishga harakat qilmaskan, unga hech kim yordam berolmaydi. Oʻzing-chi, deydiganlar boʻlishsa, nasib etsa nafaqaga chiqqach, er-xotin haftada uch-toʻrt kun koʻchada nazoratchi boʻlib turishni niyat qilganmiz.

Bahodir ISKANDAROV