Hayajon


Saqlash
16:01 / 05.01.2024 0 1162

Hayajon – inson his-tuygʻulari namoyon boʻlishining bir koʻrinishini ifodalovchi tushuncha. His-tuygʻular kishining oʻz hayotida nimalar yuz berayotgani, nimalarni bilib olayotgani yoki nima bilan mashgʻul boʻlayotganiga nisbatan ichki ehtirosli munosabatidir. His-tuygʻularni boshdan kechirishning turli – hayajon, affekt, kayfiyat, stress (kuchli hayajonlanish), ehtiros koʻrinishlari mavjud. His-tuygʻular shaxsning hissiyot olamini tashkil etadi. Kishidagi his-tuygʻular uning ehtiyojlari qondirilishi jarayoni qanday kechayotganidan dalolat beradi. Hayajon insonning ruhiy holati, faoliyati, ishchanlik darajasiga turlicha taʼsir etishi mumkin. Baʼzan hayajon kishini gʻayratlantirsa, boshqa hollarda uning faoliyatini susaytirib yuboradi. Kishini tez chulgʻab oladigan va shiddat bilan oʻtib ketadigan his-tuygʻu psixologiya fanida affekt (hissiy portlash) deb yuritiladi. Bu paytda kishining oʻz xulq-atvorini ongli nazorat qilish darajasi pasayadi, diqqati, xotirasi keskin susayib ketadi, irodasi oʻziga boʻysunmaydi. Kayfiyatlar uncha kuchli boʻlmagan, lekin uzoq vaqt davom etadigan barqaror hissiyotdir.

 

Kayfiyat shodu xurramlik yoki gʻam-qaygʻuga botish, tetiklik yoki lanjlik, hayajon yoki mayuslik, jiddiylik yoki yengiltaklik, jizzakilik yoki muloyimlik kabilar tarzida kechadi. Stress – kuchli hissiy zoʻriqishdan iborat jarayon boʻlib, u xavf-xatar tugʻilgan, kishi xafa boʻlgan, uyalgan, tahlika ostida qolgan vaziyatlarda roʻy beradi. Ehtiroslar deb kishi xatti-harakatlari yoʻnalishini belgilaydigan, barqaror, chuqur va kuchli hislarga aytiladi. Masalan, rassomlikka, musiqaga ehtiros, bedana urishtirishga ehtiros va hokazo. His-tuygʻular mazmun jihatidan turlicha boʻlishi mumkin. Intellektual (aqliy) his-tuygʻularga bilishga qiziqish, ajablanish, shubhalanish, taajjublanish, ishonch kabi hislar kiradi. Bularning barchasi ijobiy, maʼnaviy xarakterga ega boʻlib, kishini bilishga, oʻrganishga, ishtiyoq bilan ishlashga undaydi. Maʼnaviy his-tuygʻularga doʻstlik, Vatanga muhabbat, insonparvarlik, hamdardlik, sodiqlik, mehnatni sevish kabilar kiradi. Insonning axloqiy yetukligi, tarbiyalangani ana shu hislar orqali belgilanadi. Estetik his-tuygʻularga goʻzal, chiroyli, yoqimli narsalardan zavqlanish, shodlanish, huzur qilish, rohatlanish kabilar kiradi. Bu hislarning manbai goʻzal tabiat, sanʼat, adabiyot, chiroyli turmush kabilar boʻlishi mumkin. Shaxs intellektual, maʼnaviy, estetik tuygʻularni faoliyat va muloqot jarayonida boshidan kechiradi. Ijtimoiy voqelikka nisbatan butun hissiy munosabatlar boyligini ifodalagani uchun ular yuksak his-tuygʻular deb ataladi.

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Qatra

12:01 / 13.01.2025 0 331
Muallimdan tayoq yegan sulton

Bilasizmi?

09:01 / 07.01.2025 0 202
“O‘shakchi” ushoqchimi?

Bir kuni...

18:12 / 04.12.2024 0 885
Buninni jiddiy raqib deb bo‘ladimi?



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 220447
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 105288
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 38392
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 31255
Xarakter

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 29997
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 28300
Kompetentlik

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 26532
Alpomish

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 24632
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

//