Simvol


Saqlash
16:10 / 17.10.2023 0 2530

Simvol (yunoncha symbolon – ramz, shartli belgi, tamgʻa yoki nishon) – oʻz tabiatiga koʻra, moddiy yoki maʼnaviy hodisa boʻlib, muayyan gʻoya yoki tushunchani obrazli – timsol tarzida ifoda etadi. Simvol oddiy yozma yoki tovushli til belgilaridan farqli oʻlaroq, olamning muayyan hodisasi emas, balki bilvosita – hissiy yoki mantiqiy obraz vositasida inson uchun biror mavhum tushuncha shaklida aks ettiradi. Simvollarning nomi u ifoda etuvchi tushuncha yoki mazmunga nisbatan barqaror boʻlib, faqat muayyan gʻoya yoki maʼnoni anglatish uchungina foydalaniladi. Simvollar, gohida, butun bir soʻz, gapni ham ifoda etishi mumkin. Bu simvollarning takomillashgan koʻrinishi – iyerogliflarda ifodalangan. Masalan, Xitoy iyerogliflari shular jumlasiga kiradi. Insoniyat tarixida piktografiya yoki rasmli xat ham muhim oʻrin tutadi. Simvollarning narsa-hodisalarni qulay va tejamli ifodalash xususiyati qadimgi Rim va Yunonistonda ilk bor ilmiy tadqiq etilgan boʻlib, bunda stoitsizm oqimining namoyandalari – Lutsiy Anney Seneka, Zenon, Xrissipp va ayniqsa, Aristotelning hissasi beqiyos boʻlgan. Sharq ilm-fanida Nasiriddin Tusiy, Abu Ali Ibn Sino va boshqa, simvol va belgilarning gnoseologik imkoniyatlari xususida qimmatli fikrlar bildirishgan. Simvol, belgi masalasi, XIX asrning ikkinchi yarmiga kelib, yana kun tartibiga qoʻyila boshlandi. Bu jarayon, ayniqsa, matematik yoki simvolik logika fanining shakllanishi bilan birmuncha tezlashdi. Matematika simvollarining imkoniyatlari ilmiy tafakkur, fan va texnikani taraqqiy ettirish, inson bilishi chegaralarini kengaytirish vazifalarini hal qilish uchun benihoya qoʻl keladi. Pragmatizmning asoschilaridan biri – Charlz Sanders Pirs va bixeviorizm falsafasining namoyandalari Charlz Morris, Richerds va Ogdenlarning simvollar va belgilarning umumiy nazariyasi – semiotikaga asos solganliklari fan tarixida muhim oʻrin tutadi. Simvollarning cheksiz imkoniyatlaridan kompyuterlashtirish, robotlashtirish, avtomatik boshqaruv tizimlarini vujudga keltirish, ommaviy axborot tizimlari faoliyatini takomillashtirishda keng foydalaniladi.

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

10:05 / 20.05.2025 0 472
Farzand nega tirnoqqa o‘xshatiladi?

Qatra

12:05 / 19.05.2025 0 448
Hammani yig‘latgan vasiyatnoma

Qatra

15:04 / 17.04.2025 0 401
Marhamat aya sog‘inchi

Bilasizmi?

10:04 / 08.04.2025 0 420
Narxning navosi



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 225398
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 108029
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 55679
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 41076
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 40365
Xarakter

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 31756
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 30855
Kompetentlik

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 30423
Alpomish

//