Simvol


Saqlash
16:10 / 17.10.2023 0 1644

Simvol (yunoncha symbolon – ramz, shartli belgi, tamgʻa yoki nishon) – oʻz tabiatiga koʻra, moddiy yoki maʼnaviy hodisa boʻlib, muayyan gʻoya yoki tushunchani obrazli – timsol tarzida ifoda etadi. Simvol oddiy yozma yoki tovushli til belgilaridan farqli oʻlaroq, olamning muayyan hodisasi emas, balki bilvosita – hissiy yoki mantiqiy obraz vositasida inson uchun biror mavhum tushuncha shaklida aks ettiradi. Simvollarning nomi u ifoda etuvchi tushuncha yoki mazmunga nisbatan barqaror boʻlib, faqat muayyan gʻoya yoki maʼnoni anglatish uchungina foydalaniladi. Simvollar, gohida, butun bir soʻz, gapni ham ifoda etishi mumkin. Bu simvollarning takomillashgan koʻrinishi – iyerogliflarda ifodalangan. Masalan, Xitoy iyerogliflari shular jumlasiga kiradi. Insoniyat tarixida piktografiya yoki rasmli xat ham muhim oʻrin tutadi. Simvollarning narsa-hodisalarni qulay va tejamli ifodalash xususiyati qadimgi Rim va Yunonistonda ilk bor ilmiy tadqiq etilgan boʻlib, bunda stoitsizm oqimining namoyandalari – Lutsiy Anney Seneka, Zenon, Xrissipp va ayniqsa, Aristotelning hissasi beqiyos boʻlgan. Sharq ilm-fanida Nasiriddin Tusiy, Abu Ali Ibn Sino va boshqa, simvol va belgilarning gnoseologik imkoniyatlari xususida qimmatli fikrlar bildirishgan. Simvol, belgi masalasi, XIX asrning ikkinchi yarmiga kelib, yana kun tartibiga qoʻyila boshlandi. Bu jarayon, ayniqsa, matematik yoki simvolik logika fanining shakllanishi bilan birmuncha tezlashdi. Matematika simvollarining imkoniyatlari ilmiy tafakkur, fan va texnikani taraqqiy ettirish, inson bilishi chegaralarini kengaytirish vazifalarini hal qilish uchun benihoya qoʻl keladi. Pragmatizmning asoschilaridan biri – Charlz Sanders Pirs va bixeviorizm falsafasining namoyandalari Charlz Morris, Richerds va Ogdenlarning simvollar va belgilarning umumiy nazariyasi – semiotikaga asos solganliklari fan tarixida muhim oʻrin tutadi. Simvollarning cheksiz imkoniyatlaridan kompyuterlashtirish, robotlashtirish, avtomatik boshqaruv tizimlarini vujudga keltirish, ommaviy axborot tizimlari faoliyatini takomillashtirishda keng foydalaniladi.

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

17:11 / 21.11.2024 0 121
“Tarif”ning ta’rifi va tarixi

Qatra

17:11 / 21.11.2024 0 367
Yoshlar yomonlanadigan davralarda o‘tirmayman

Bilasizmi?

10:11 / 20.11.2024 0 130
“O‘dag‘a”ning o‘dag‘aylagani

Qatra

21:11 / 11.11.2024 0 217
Moʻjizaning bahosi

Qatra

15:11 / 08.11.2024 0 529
Ota va yetti o‘g‘il hikoyasi

Bilasizmi?

23:11 / 01.11.2024 0 947
“Birpas”mi, “ikkipas”?..



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 218726
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 104467
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 34039
Milliy urf-odatlar

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 27305
Kompetentlik

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 26482
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 25046
Xarakter

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 24828
Alpomish

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 21682
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

//