Isbot


Saqlash
00:06 / 24.06.2023 0 922

Isbot – dalil, asos, biron-bir da’voning chinligi yoki yolg‘onligini asoslab berish. Isbot tayanadigan hukmlar isbotning dalillari (asoslari) deb ataladi. Dalillar chin deb qabul qilinadi, ammo ularning isboti tezisga tayanmasligi lozim, yo‘qsa, isbotda mujmallik deb ataladigan xato kelib chiqadi. Tezisning chinligini aniqlab beradigan isbot oddiygina isbot deb ataladi. Tezisning yolg‘onligini aniqlab beradigan isbot esa raddiya deb ataladi. Isbot bir qator xulosalardan iborat, bo‘lishi ham mumkin. Bu xulosalarning asoslari dalillar yoki ulardan kelib chiqadigan qoidalar yoki qo‘shimcha farazlar yordamida amalga oshiriladigan isbotdir. Bu – so‘nggi isbot quyidagicha tuziladi: farazlar yordamida, ayrim qoidalar isbot etiladi, so‘ng, bu qoidalarning isboti maxsus qoidalar yordamida o‘zgartirilib (farazlarsiz), dastlabki isbot shakliga solinadi. Isbotda xatolar bo‘lishi mumkin, bu xatolar tezisni soxtalashtirishdan, asossiz yoxud xato dalillarni qabul qilishdan, isbotning noto‘g‘ri usulidan kelib chiqadi. Xatosi bo‘lgan isbot asossiz hisoblanadi. Biroq, isbotning asossizligi hali tezis yolg‘onligining isboti degani emas. Tezisning chinligini ishonchli dalillar bilan emas, balki talqin va ehtimollar bilan aniqlab beradigan isbotlar ham bo‘lishi mumkin. Isbot fanning taraqqiyot darajasiga ham bog‘liq. Ma’lumki, XIX asrning oxirlarigacha atom borliqning eng kichik bo‘linmas zarrachasi ekani isbot qilib kelingan edi. Lekin ilm-fanning keyingi taraqqiyoti bunday xulosani rad etdi. Borliq kabi atom ham cheksiz mayda zarrachalardan iborat ekani, atom ichidagi har qanday mayda zarracha ham yanada cheksiz mayda zarrachalarga bo‘linishi mumkinligi isbot qilindi. Shuning uchun ham isbot qilishda o‘rganilayotgan masalaning mohiyatiga yanada chuqurroq kirib borish talab etiladi. 

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

17:11 / 21.11.2024 0 150
“Tarif”ning ta’rifi va tarixi

Qatra

17:11 / 21.11.2024 0 398
Yoshlar yomonlanadigan davralarda o‘tirmayman

Bilasizmi?

10:11 / 20.11.2024 0 151
“O‘dag‘a”ning o‘dag‘aylagani

Qatra

21:11 / 11.11.2024 0 223
Moʻjizaning bahosi

Qatra

15:11 / 08.11.2024 0 535
Ota va yetti o‘g‘il hikoyasi

Bilasizmi?

23:11 / 01.11.2024 0 956
“Birpas”mi, “ikkipas”?..



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 218762
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 104497
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 34229
Milliy urf-odatlar

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 27321
Kompetentlik

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 26598
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 25213
Xarakter

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 24910
Alpomish

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 21795
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

//