Isbot


Saqlash
00:06 / 24.06.2023 0 1214

Isbot – dalil, asos, biron-bir da’voning chinligi yoki yolg‘onligini asoslab berish. Isbot tayanadigan hukmlar isbotning dalillari (asoslari) deb ataladi. Dalillar chin deb qabul qilinadi, ammo ularning isboti tezisga tayanmasligi lozim, yo‘qsa, isbotda mujmallik deb ataladigan xato kelib chiqadi. Tezisning chinligini aniqlab beradigan isbot oddiygina isbot deb ataladi. Tezisning yolg‘onligini aniqlab beradigan isbot esa raddiya deb ataladi. Isbot bir qator xulosalardan iborat, bo‘lishi ham mumkin. Bu xulosalarning asoslari dalillar yoki ulardan kelib chiqadigan qoidalar yoki qo‘shimcha farazlar yordamida amalga oshiriladigan isbotdir. Bu – so‘nggi isbot quyidagicha tuziladi: farazlar yordamida, ayrim qoidalar isbot etiladi, so‘ng, bu qoidalarning isboti maxsus qoidalar yordamida o‘zgartirilib (farazlarsiz), dastlabki isbot shakliga solinadi. Isbotda xatolar bo‘lishi mumkin, bu xatolar tezisni soxtalashtirishdan, asossiz yoxud xato dalillarni qabul qilishdan, isbotning noto‘g‘ri usulidan kelib chiqadi. Xatosi bo‘lgan isbot asossiz hisoblanadi. Biroq, isbotning asossizligi hali tezis yolg‘onligining isboti degani emas. Tezisning chinligini ishonchli dalillar bilan emas, balki talqin va ehtimollar bilan aniqlab beradigan isbotlar ham bo‘lishi mumkin. Isbot fanning taraqqiyot darajasiga ham bog‘liq. Ma’lumki, XIX asrning oxirlarigacha atom borliqning eng kichik bo‘linmas zarrachasi ekani isbot qilib kelingan edi. Lekin ilm-fanning keyingi taraqqiyoti bunday xulosani rad etdi. Borliq kabi atom ham cheksiz mayda zarrachalardan iborat ekani, atom ichidagi har qanday mayda zarracha ham yanada cheksiz mayda zarrachalarga bo‘linishi mumkinligi isbot qilindi. Shuning uchun ham isbot qilishda o‘rganilayotgan masalaning mohiyatiga yanada chuqurroq kirib borish talab etiladi. 

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bir kuni...

17:11 / 10.11.2025 0 396
Ko‘rpacha

Qatra

11:09 / 17.09.2025 0 612
Qahramon



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 230100
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 111003
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 61759
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 50950
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 46370
Xarakter

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 37949
Alpomish

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 36008
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 32904
Kompetentlik

//