Vesternizatsiya


Saqlash
14:05 / 25.05.2023 0 1475

Vesternizatsiya (inglizcha vestern – Gʻarb) – yevropasentrizm gʻoyasining zamonaviy koʻrinishi boʻlib, insoniyat erishgan barcha yutuqlarni gʻarblashtirish, Gʻarb dunyosining oʻziga xos tafakkuri va turmush tarzi natijasi deb koʻrsatishga urinish, Gʻarb mamlakatlarini ilgʻor va yetakchi kuch, ideal hodisa sifatida targʻib etishga qaratilgan nazariya va amaliyot. Vesternizatsiya tushunchasi ХИХ asrning 50-yillaridan e’tiboran, oshkora aytila boshladi. Bugungi kunda vesternizatsiya tushunchasi "kosmopolitizm" ("jahon fuqaroligi"), "globallashuv", "ommaviy madaniyat" kategoriyalari bilan bir qatorda ishlatilmoqda. Gʻarbda vesternizatsiya siyosatini qoʻllab-quvvatlovchilar ham, unga mutlaqo qarshi boʻlgan guruhlar ham mavjud.

 

ХИX asrga kelib jahonda mustamlakachilik harakatlarining kengayib borishi Osiyo, Afrika, Avstraliya va Amerikadagi koʻplab yangi-yangi xalqlarning boʻysundirilishiga olib keldi. Zabt etilgan hududlarda "Yevropa – madaniyatlar oʻchogʻi" degan aqidaga asoslangan yevropasentrizm gʻoyasi, irqchilik va millatchilik avj oldi. Jahondagi barcha xalqlar Gʻarbning dini, ma’naviyati, ma’rifati, urf-odatlari va turmush tarzidan oʻrnak olishi lozim, degan aqida mustamlakachilarning asosiy gʻoyasiga aylandi. Yevropasentrizm gʻoyalari turli hududlarda zoʻravonlik yoʻli bilan tatbiq etildi. Bu gʻoya asosida yevropalashtirish (gʻarblashtirish) jarayoni avj oldi. Gʻarbcha dunyoqarash va turmush tarzi keng targʻib etila boshladi. XIX asrning ikkinchi yarmida dunyo xaritasi iqtisodiy va harbiy jihatdan ustun mamlakatlar va ularga qaram boʻlgan, aholisi qashshoq, mustamlaka oʻlkalarga boʻlinishi ta’sirida Gʻarb xalqlarining boshqa xalqlarga nisbatan ustunligi gʻoyasi ilgari surildi. Bu kabi intilishlar XX asr va ayniqsa, XXI asrning boshlariga kelib yanada avj olib, Gʻarbdagi siyosiy kuch va markazlar Sharq jamiyatlariga "erkinlik va demokratiyani olgʻa siljitish", "adolat va tartib oʻrnatish", "sivilizatsiyaga oshno etish" va "insonparvarlik yordami koʻrsatish" niqobi ostida amalga oshirilayotgan siyosatning asl mohiyati va maqsadlari, avvalo, muayyan mamlakatlarni oʻziga tobe etish, ularning yer usti va yer osti boyliklarini egallab olish, milliy qadriyatlari, tarixi va ma’naviyatidan judo etishga qaratilgan.

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

14:07 / 15.07.2025 0 468
“Kimsan” aslida kim?

Bilasizmi?

15:07 / 10.07.2025 0 528
Ozodlik haykaliga kimning yuz qiyofasi olingan?

Hikmat

10:07 / 03.07.2025 0 312
Armon bobo

Bilasizmi?

16:07 / 02.07.2025 0 295
Yelib keldi



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 227086
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 109151
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 56505
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 41750
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 41150
Xarakter

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 32430
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 31306
Kompetentlik

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 31054
Alpomish

//