Burch – ma’naviy sohada yuksak mas’uliyat, lafzi halollik, va’daga vafo qilishni; huquqiy sohada qonun hujjatlari, shartnoma, ish bo‘yicha yuklangan majburiyatni anglatuvchi tushuncha. Burch – inson ma’naviyatining tarkibiy qismi, ma’naviyat falsafasining fundamental kategoriyalaridan biri. Bu tushuncha shaxs zimmasiga qo‘yilgan talablarga nisbatan mas’uliyati va majburiyatini bajarish ma’naviy zaruratga aylanishini ifodalaydi. Ma’naviy qadriyat – burchning manbai inson bo‘lib, uning mazmun-mohiyati jamiyatga, ijtimoiy tuzilmalarga munosabatida namoyon bo‘ladi. Burch kategoriyasi mas’uliyat, o‘zlikni anglash, vijdon, xulq kabi tushunchalar bilan bog‘liq holda yuzaga chiqadi. Chunki burch insonning ma’naviy qiyofasini tavsiflovchi tushunchadir. Burch ijtimoiy-individual xususiyat va subyektiv jihatlarga ega. Avvalo, u mas’uliyat, majburiyat kabi umuminsoniy qadriyatlarga tayanadi. Har bir kishi uchun umumiy bo‘lgan oila, ota-ona, Vatan, xalq oldidagi umumiy burch bilan bir qatorda, burchning individual darajasi ham mavjud. Burch tushunchasi muayyan shaxsga xos va’daga vafo, o‘z so‘zida turish, obro‘-e’tibor va sha’nini saqlash kabi xislatlarda yaqqol namoyon bo‘ladi. Burchning ijtimoiy-siyosiy va huquqiy asoslari Konstitutsiya va qonunlarda o‘z aksini topadi. Uning iqtisodiy asoslarini turli shartnomalarda yaqqol ko‘rish mumkin. Burch erkin, anglangan holda tanlab olingan taqdirdagina ma’naviy-axloqiy kategoriya sifatida amal qiladi. Burchning negizlaridan biri iymon-e’tiqod bo‘lib, bunday sifatga ega inson uni teran anglaydi, unga sadoqatli bo‘ladi.

Inson ma’naviyatida burchning alohida ahamiyat kasb etishi masalasi ma’naviyatshunoslikning dolzarb mavzularidan biridir. Burch vijdon, e’tiqod, mas’uliyat kabi tushunchalar bilan mustahkam bog‘liq. Umuman, hayotda insonning har bir xatti-harakati zamirida burchga sadoqat yoki xiyonat yotadi. Burchning insonlik burchi, fuqarolik burchi, otalik burchi, onalik burchi, farzandlik burchi singari barcha davrlar uchun umumiy bo‘lgan tushunchalari ham, jurnalistlik burchi, shifokorlik burchi, olimlik burchi kabi kasblar doirasidagi tushunchalari ham mavjud. Burch tushunchasining muhim jihatlaridan yana biri uning ma’lum vaqt mobaynida va jamiyatda o‘ziga xos tarzda namoyon bo‘lish xususiyatiga ega ekanidir. Chunonchi, bir tuzum yo jamiyatda ijobiy hisoblangan burch talablari boshqasi uchun salbiy ma’no kasb etishi mumkin. Harbiylashgan va o‘ta mafkuraviylashgan jamiyatlarda esa burch omma hamda shaxs hayotida fojiaviy tus olishi ham mumkin. Ustalik bilan yo‘lga qo‘yilgan targ‘ibot natijasida bunday jamiyat a’zolarining ko‘pchiligi oqni qora, qorani oq deb qabul qiladi. Bu umumbashariy va milliy qadriyatlarni oyoqosti qilgan shafqatsiz totalitar tuzumlar mafkurasi va amaliyotida yaqqol namoyon bo‘ldi. Tarixda o‘z burchiga sadoqatli bo‘lgan kishilar taqdiri og‘ir kechganiga ko‘plab misollar keltirish mumkin. Masalan, Furqat mustamlakachilar mafkurasiga xizmat qilganida hayoti rohat-farog‘atda kechishi mumkin edi. Lekin u Vatan va xalq oldidagi burchiga sodiq qolib muhojirlikning og‘ir qismatiga duchor bo‘ldi, Vatandan yiroqda vafot etdi. Ba’zan burch tufayli kishilar sevgisidan, hatto aka-ukasi, opa-singlisi yoki farzandidan kechishga ham majbur bo‘ladi. Konstitutsiyamizda belgilab qo‘yilgan burchlarni bajarish; qonunlarga rioya etish; boshqa kishilarning huquq va erkinliklari, sha’ni va qadr-qimmatini hurmat qilish; xalqimizning tarixiy, madaniy va ma’naviy merosini avaylab-asrash; tabiiy muhitga ehtiyotkorona munosabatda bo‘lish; qonun bilan belgilangan soliqlar va mahalliy yig‘imlarni to‘lash; Vatanni himoya qilish har bir fuqaroning burchi ekani qayd etilgan.

O‘z burchiga sodiqlik har bir kishining axloq-odobi, ma’naviy qiyofasini ifodalasa, so‘zining ustidan chiqmaydigan, o‘z burchini bajarmagan kishilar xalq orasida hurmat topmaydi. Burch o‘z-o‘zidan shakllanmaydi, u tarbiya jarayonida kamol topadi. Shu ma’noda, o‘z burchini yaxshi anglaydigan, o‘ziga talabchan, ishi, bilimi va kuch-quvvatiga ishonadigan, o‘z qadr-qimmatini saqlay oladigan bar kamol avlodni tarbiyalab voyaga yetkazish bugungi kunning eng muhim vazifasidir.