Ғайриоддийлик


Сақлаш
18:12 / 28.12.2023 0 404

Ғайриоддийлик (арабча ғайр бошқа, ўзга; оддий ҳар вақтдагидек) табиат ва жамият ҳодисаларини инсон онгида акс этиши (гносеологик) жараёнларининг турли хусусият ва босқичларини ифодалайдиган фалсафий категория. Ғайриахлоқийлик табиат ва жамият воқеа-ҳодисаларининг ҳали илмий тажрибада ўрганилмаган томонларини ифодалайди. Масалан, ҳали фанда тўлиқ ўрганилмаган электромагнит майдон хоссалари, Ер шарининг айрим нуқталарида айрим вақтларда магнит майдони кучининг (одатдагига нисбатан кўпроқ) ошиб кетиши ҳоллари, қуёшда содир бўлаётган магнит бўронлари натижасида вужудга келадиган иқлим, радиация шароитларининг кутилмаганда ўзгариш ҳолатлари ғайриоддий воқеликлар жумласига киради. Ғайриахлоқийлик жамият тараққиётида ҳам (детерминизм ва эҳтимоллик қонуниятлари) учрайди. Масалан, синергетика таълимотига биноан, табиат ва жамият тараққиёти узлуксиз янгиланиб туриш жараёнидан иборатдир. Бу жараён доим олдиндан режалаштириш, кўра билиш мумкин бўлган натижалар билан тугамай, балки кўзланган мақсадлардан узоқ, кутилмаган, ғайриоддий оқибатларга олиб келиши мумкин. Масалан, техноген ва антропоген муаммолар воқеликнинг ғайриоддий ифодасидир.

 

Ғайриахлоқийлик инсон учун табиий бўлиб, яъни англаб олинган билимлар мантиқига мос келмайди. Шунинг учун ғайриахлоқийлик бўлиб туюлган воқеа-ҳодиса табиат ва жамиятда содир бўлсада, уларни баъзан «ғайритабиий воқелик», «ғайритабиий қобилият», «ғайритабиий куч» ва ҳоказо сифатида ҳам талқин этилади. Масалан, Нострадамус, Вольф Мессинг, Ванга ва бошқанинг табиий қобилиятини инсонлар учун одат бўлиб қолган фақат бугунги билимлар тажрибаси ва хулосалари ёрдамида тушунтириб бўлмайди. Биз учун ҳозирча «ғайриоддий» ҳисобланадиган воқеа-ҳодисага тўлиқ баҳо бериш учун инсон физиологияси, психологияси, интуитив билиш имкониятлари соҳасидаги билимларимизни янада чуқурлаштириш талаб этилади.

Изоҳ йўқ

Изоҳ қолдириш

Сўнгги қўйилган

Барчаси

Биласизми?

14:07 / 15.07.2025 0 55
“Кимсан” аслида ким?

Ҳикмат

10:07 / 03.07.2025 0 56
Армон бобо

Биласизми?

16:07 / 02.07.2025 0 56
Елиб келди



Кўп ўқилган

Барчаси

Қомус

15:04 / 19.04.2023 0 10979
Жадидчилик

Қатра

20:08 / 18.08.2022 15 5647
Илк ватан

Қатра

01:01 / 10.01.2022 7 5172
Бир қоп ун

Қомус

22:08 / 04.08.2023 0 5096
Миллий урф-одатлар

Қатра

17:08 / 21.08.2022 6 4620
Тинчлик

Қомус

15:04 / 18.04.2023 0 3818
Радикализм

Қатра

01:01 / 18.01.2022 2 3680
Ўқиш пули

//