“Юпатди”нинг маъноси “алдаш”ми – Кошғарий нима дейди?


Сақлаш
09:07 / 07.07.2025 0 82

Фалончи пистончини юпатди гапида заррача салбий бўёқни сезмаймиз, аксинча, кўнгилга қараш, бировни алқаш, ўзгани эҳтиётлаш маъносидаги яхши жиҳатларни тушунамиз. Лекин манбаларнинг гувоҳлик беришича, бу сўз аслида “алдади”, “бошқа бировга тўнкади”, “билиб туриб билмасликка олди” деган маъноларни англатар экан. Маҳмуд Кошғарий “Девон”ида бу сўзга қуйидагича изоҳ берган:

 

Jупаттї – ишга ғофиллик қилди, бошқага юклади. Ол їшїғ jупаттї – у ишни билмасликка солди, бошқа бировга тўнкади. Jупатур, jупатмақ асли “алдаш” маъносидадир. Ўғузлар ол анї jупїладї дейдилар – у уни алдади демакдир.

 

Ёши ўтгани сари баъзи одамлар ёмон қилиқларини ташлаб, яхши томонга ўзгариб боргани каби баъзи сўзлар ҳам салбий маънодан ижобий томонга ўзгариб кетади.

 

Лекин, юпатмоқ сўзида ҳозир ҳам “алдамоқ, чалғитмоқ” маъноси қисман бўлса-да сақланган. Масалан: “Алдаб-сулдаб юпатиб қўярсан”.

 

Эшқобил ШУКУР

 

Бобосўз изидан китобидан.

Изоҳ йўқ

Изоҳ қолдириш

Сўнгги қўйилган

Барчаси

Биласизми?

14:07 / 15.07.2025 0 47
“Кимсан” аслида ким?

Ҳикмат

10:07 / 03.07.2025 0 52
Армон бобо

Биласизми?

16:07 / 02.07.2025 0 53
Елиб келди

Биласизми?

10:05 / 20.05.2025 0 156
Фарзанд нега тирноққа ўхшатилади?



Кўп ўқилган

Барчаси

Қомус

15:04 / 19.04.2023 0 10944
Жадидчилик

Қатра

20:08 / 18.08.2022 15 5630
Илк ватан

Қатра

01:01 / 10.01.2022 7 5162
Бир қоп ун

Қомус

22:08 / 04.08.2023 0 5078
Миллий урф-одатлар

Қатра

17:08 / 21.08.2022 6 4607
Тинчлик

Қомус

15:04 / 18.04.2023 0 3796
Радикализм

Қатра

01:01 / 18.01.2022 2 3676
Ўқиш пули

//