Уйғониш даври – инсоният тарихидаги ижтимоий-маънавий юксалиш, илм-фан ривожини ифодалаш учун XVIII аср маърифатпарвар файласуфлари томонидан илмий муомалага киритилган тушунча. Ўрта асрларда инсон тафаккури, ижодий куч-қудрати, яратувчанлик имкониятларини одамзод бахт-саодати, эркин ва фаровон ҳаёт кечириши, жамиятнинг гуллаб-яшнаши томон интилишини ифодалайдиган маънавий-ижтимоий ҳаракат жараёни. Шарқда Уйғониш даври VIII асрдан бошланган бўлиб, мўғил истилоси ва ҳукмронлиги туфайли XIII–XIV асрларда тўхтатилган ва Амир Темур салтанатида XIV–XV асрларда янги равнақ босқичида давом этган. Амир Темур давлати парокандаликка учраганлиги сабабли у ҳам XVI асрдан бошлаб инқирозга юз тута бошлади. Мусо Хоразмий, Аҳмад Фарғоний, Абу Наср Форобий, Абу Райҳон Беруний, Абу Али Ибн Сино, Аҳмад Яссавий, Исмоил Бухорий, Ҳаким ат-Термизий, Баҳоуддин Нақшбанд, Абдухолиқ Ғиждувоний, Саъдий, Рудакий, Фирдавсий, Ҳофиз Шерозий, Абдураҳмон Жомий, Мирзо Улуғбек, Алишер Навоий, Муҳаммад Бобур каби Шарқ Уйғониш даврининг буюк сиймолари жаҳон цивилизациясига беназир улуш қўшганлар. Улар умуминсоний қадриятлар тарихида мустаҳкам ва абадий ном қолдириб, Ғарб Уйғониш даврига замин бўлиб хизмат қилдилар. Ғарб Уйғониш даври XIII асрда Италияда (Данте, Жотте) бошланган бўлиб, XIV–XVI асрларда Ғарбий ва Марказий Европа мамлакатларида кенг тарқалган. Бу даврда фан-техника, адабиёт, санъат, таълим-тарбия соҳаларида инсоният истиқбол тараққиётига улкан таъсир кўрсатган ва унинг маънавий ҳаётида ўчмас из қолдирган буюк ижодкорлар яшаган. Рафаэл, Леонардо да Винчи, Микеланджело, Коперник, Эразм, Роттердамский, Галилей, Бруно, Рабле, Тициан, Веронезе, Петрарка, Боккаччо, Сервантес, Шекспир, Ариосто, Тассо, Дюрар, Ян ван Эйк, Фуке ва бошқа Европа Уйғониш даврининг атоқли намояндалари сифатида умуминсоний маънавият тарихида абадий ўрин эгаллаганлар.