Avtoritet


Saqlash
01:02 / 25.02.2023 0 2367

Avtoritet (lotincha autoritas – hokimiyat) – yakka shaxs yoki bir guruh shaxslarni kuch ishlatmay, zo‘ravonliksiz o‘z irodasiga mos fikrlash yoki ishlashga yo‘naltirishni anglatadigan tushuncha. Keng ma’noda bir shaxs yoki tashkilotning hayotda yoki jamiyatdagi norasmiy ta’siri (masalan, tarbiya, ilm-fan, san’at, madaniyat sohalarida); tor ma’noda esa, muayyan qonun va qarorlarni amalga oshirishning bir turini bildiradi. Ko‘p xollarda avtoritet qonun-qoida yoki ijtimoiy me’yorlarning ko‘pchilik tarafidan tan olinganini anglatadi. Avtoritetning mavjudligi hayotda uchraydigan muammolarni hal qilishning murakkabligi bilan bog‘liq.

 

Bu borada avtoritet egasining fikr-mulohazalari, noyob iste’dodi va salohiyatiga bo‘lgan ishonch muhim ahamiyat kasb etadi. Avtoritet ishlab chiqarishda, siyosat va boshqa ijtimoiy jabhalarda alohida individlar hamda mansabdor shaxslarning obro‘-e’tibori, ularning rahbarligida erishilgan yutuqlar bilan belgilanadi. Avtoritetga ega bo‘lgan shaxs o‘zi qaror qabul qilib, uning ijrosini o‘zi nazorat qiladi, bu jarayonning qanday va qaysi jabhada amalga oshishi jamiyatning tarixiy rivojiga ham bog‘liq bo‘ladi. Ingliz faylasufi T.Gobbs "Suveren avtoritet" asarida "...jamiyatni anarxiyadan saqlash, hammani hammaga qarshi kurashishdan qutqarishning yagona chorasi avtoritetdir" degan edi. XIX asr anarxistlari esa, har qanday individning erkinligi va shaxs egoizmini avtoritet ko‘rinishi sifatida e’tirof etgan. Nemis sotsiologi M.Veber tomonidan yaratilgan "avtoritetning formal tipologiyasi" g‘oyasiga ko‘ra, avtoritet hokimiyatga erishishda aniq bir qoidalarga rioya qilish va ularni qo‘llash chegarasini belgilaydi.

Shu bilan birga, uning fikricha, avtoritet tushunchasi biron-bir daho inson shaxsiyati bilan bog‘liq. Shu ma’noda, avtoritet faqat avliyolar, atoqli shaxslar, mutafakkirlar va siyosiy dohiylarga xos fazilatdir. Xozirgi zamon falsafasida avtoritet to‘g‘risida xilma-xil qarashlar mavjud bo‘lib, ularda asosan inson, uning obro‘-e’tibori, gohida esa ba’zi shaxslarga xos bo‘lgan, boshqalarda uchramaydigan xususiyatlarini ulug‘lash yoki mutlaqlashtirish (superinson g‘oyasi) kabi masalalarga alohida e’tibor qaratiladi.

 

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

14:07 / 15.07.2025 0 317
“Kimsan” aslida kim?

Bilasizmi?

15:07 / 10.07.2025 0 370
Ozodlik haykaliga kimning yuz qiyofasi olingan?

Hikmat

10:07 / 03.07.2025 0 219
Armon bobo

Bilasizmi?

16:07 / 02.07.2025 0 183
Yelib keldi



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 226237
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 108637
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 56174
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 41486
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 40827
Xarakter

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 32134
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 31138
Kompetentlik

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 30876
Alpomish

//