Avtoritet


Saqlash
01:02 / 25.02.2023 0 2290

Avtoritet (lotincha autoritas – hokimiyat) – yakka shaxs yoki bir guruh shaxslarni kuch ishlatmay, zo‘ravonliksiz o‘z irodasiga mos fikrlash yoki ishlashga yo‘naltirishni anglatadigan tushuncha. Keng ma’noda bir shaxs yoki tashkilotning hayotda yoki jamiyatdagi norasmiy ta’siri (masalan, tarbiya, ilm-fan, san’at, madaniyat sohalarida); tor ma’noda esa, muayyan qonun va qarorlarni amalga oshirishning bir turini bildiradi. Ko‘p xollarda avtoritet qonun-qoida yoki ijtimoiy me’yorlarning ko‘pchilik tarafidan tan olinganini anglatadi. Avtoritetning mavjudligi hayotda uchraydigan muammolarni hal qilishning murakkabligi bilan bog‘liq.

 

Bu borada avtoritet egasining fikr-mulohazalari, noyob iste’dodi va salohiyatiga bo‘lgan ishonch muhim ahamiyat kasb etadi. Avtoritet ishlab chiqarishda, siyosat va boshqa ijtimoiy jabhalarda alohida individlar hamda mansabdor shaxslarning obro‘-e’tibori, ularning rahbarligida erishilgan yutuqlar bilan belgilanadi. Avtoritetga ega bo‘lgan shaxs o‘zi qaror qabul qilib, uning ijrosini o‘zi nazorat qiladi, bu jarayonning qanday va qaysi jabhada amalga oshishi jamiyatning tarixiy rivojiga ham bog‘liq bo‘ladi. Ingliz faylasufi T.Gobbs "Suveren avtoritet" asarida "...jamiyatni anarxiyadan saqlash, hammani hammaga qarshi kurashishdan qutqarishning yagona chorasi avtoritetdir" degan edi. XIX asr anarxistlari esa, har qanday individning erkinligi va shaxs egoizmini avtoritet ko‘rinishi sifatida e’tirof etgan. Nemis sotsiologi M.Veber tomonidan yaratilgan "avtoritetning formal tipologiyasi" g‘oyasiga ko‘ra, avtoritet hokimiyatga erishishda aniq bir qoidalarga rioya qilish va ularni qo‘llash chegarasini belgilaydi.

Shu bilan birga, uning fikricha, avtoritet tushunchasi biron-bir daho inson shaxsiyati bilan bog‘liq. Shu ma’noda, avtoritet faqat avliyolar, atoqli shaxslar, mutafakkirlar va siyosiy dohiylarga xos fazilatdir. Xozirgi zamon falsafasida avtoritet to‘g‘risida xilma-xil qarashlar mavjud bo‘lib, ularda asosan inson, uning obro‘-e’tibori, gohida esa ba’zi shaxslarga xos bo‘lgan, boshqalarda uchramaydigan xususiyatlarini ulug‘lash yoki mutlaqlashtirish (superinson g‘oyasi) kabi masalalarga alohida e’tibor qaratiladi.

 

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

16:07 / 02.07.2025 0 9
Yelib keldi

Bilasizmi?

10:05 / 20.05.2025 0 532
Farzand nega tirnoqqa o‘xshatiladi?

Qatra

12:05 / 19.05.2025 0 498
Hammani yig‘latgan vasiyatnoma

Qatra

15:04 / 17.04.2025 0 442
Marhamat aya sog‘inchi



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 225589
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 108153
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 55849
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 41247
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 40553
Xarakter

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 31859
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 30948
Kompetentlik

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 30582
Alpomish

//