Mahmud az-Zamaxshariy

***

Bu yerda haqiqatni tinglashdan quloqlar to‘sib qo‘yilgandir.

***

Yana mulohaza-yu zehnlar tadbir-u tafakkurdan man etilgandir.

***

Bir toifa odamlar borki, ularning to‘shaklari g‘aflat beshiklariga obdon belangandir. Ularning ko‘zlarida bedorlik (uyqusizlik) oz (kam) bo‘ladiki, bamisoli qoplonlar singari.

***

Yoki ilmli bo‘l, yoki ilmga tayanib ish tutadigan bo‘l, loaqal ilmni tinglab eshitadigan bo‘l, ammo to‘rtinchisi bo‘lma, chunki kasodga uchrab halok bo‘lasan (juvonmarg bo‘lasan).

***

Kudri toifasi singari talaydigan, Kudri qushi singari uchdi-ketdi. (Avvaliga yaxshi gapirib odamning ichiga kirib olib, o‘z ishini bitirgach, Kudri qushi singari tez g‘oyib bo‘ladigan kishilarga nisbatan aytiladigan ibora).

***

Odamlarning eng xotiri kuchlisi ularning ichidagi eng unutuvchisidir, ko‘ngillarning eng yumshog‘i salobatligi-yu shafqatlisidir.

***

Mol-mulkni behuda isrof qilish kufrona “ne’matdir”, o‘ylamasdan boyligini sarflash to‘liq tanazzulga olib keladi.

***

Podshohning eng yaqin kishisi yaqinlarning ichidagi eng ulug‘idir, xavf-xatar paytlarida ularga (xavf-xatarga) yaqinrog‘idir.

***

Tog‘ning eng tepasiga (cho‘qqisiga) chiqqan kishi undan yiqiluvdan g‘oyat ko‘p ogoh bo‘lmog‘i lozim.

***

Avval qilib kelgan xayrlig-u ezguliklaringizga keyin ham (ya’ni doimo) ezgulik qo‘shavering, chunonchi qushning qanotidagi kichik patlari katta patlariga madadkordir.

***

Fisq-u fasod qiluvchilar va fojirlar ko‘paysa, Alloh taolo vabo yuboradi.

***

Agar bo‘hton (yolg‘on)chi g‘udurlaganda sen hammadan ko‘ra ham ko‘p eshitguvchisan, haq gap so‘ylansa sen go‘yo eshitmaganday bo‘lasan.

***

Pora faqat nohaqlig-u zolimlarga yordam berguvchidir.

***

Ko‘pchilik odamlar haqiqatdan yiroqdir, ularning talab va da’volari yolg‘on-u bo‘hton (botil)dir, ya’ni aytgan so‘zlari-yu ishlari o‘zlariga muvofiqdir.

***

Nizo va nifoq mavjud joyda noxushlik bo‘lar, qayg‘u-hasrat-u faqirlikka tushilur.

***

Go‘shtdan haddan ortiq darajada tanovul qildiki, hatto ichini moy bosib yorilib ketdi (ko‘p ovqat yeyish – turli illatlarga sababdir ma’nosida).

***

Bu dunyo ibratli ishlar-u, pand-nasihatlarga to‘ladur, ayni vaqtda ko‘z yoshlariga ham serob.

***

Ko‘pincha til bilan yetkazilgan jarohat, qilich bilan yetkazilgan jarohatdan og‘irroqdir.

***

Quyosh nurlarini berkitib bo‘lmaganidek haqiqatning chirog‘ini ham so‘ndirib bo‘lmas.

***

Hunarmand-u kosiblar ko‘pdir, biroq mohir-u qobiliyatlilari ozdir (ya’ni, usta ko‘p-u, ustasi ozdir).

***

O‘zi sazovor bo‘lmagan hamd-u sano-yu maqtovlarni talab qilish uyatsiz, telba odamlarning odatlaridandir.

“Nozik iboralar” kitobidan olindi.