Psixologizm – XX asr oxirlarida Gʻarb sotsiologiyasida vujudga kelgan oqim. Empiriokrititsizm tarafdorlarining taʼkidlashicha, psixologiyaning, shuningdek boshqa barcha fanlarning ham obyekti maʼlum usullar orqali bilib olingan sezgilar va sezgilar majmualaridan iborat. Psixologizmning taniqli vakillari: G.Tard, Ch.Kuli, J.Mid, U.Mak-Dugallar neofreydizm, strukturaviy funksional maktab kabi oqim vakillari ijtimoiy munosabatlar va ijtimoiy tuzilma mohiyatini psixik faktlar asosida tushuntirishga harakat qiladi. Psixologizmning dastlabki ibtidoiy shakllarida irsiy omillarning roli haddan tashqari boʻrttiriladi, ijtimoiy xulq-atvorning goʻyo inson psixikasiga azaldan xos boʻlgan jinsiy moyillik, vahshiylik, effektivlik, oʻlimga moyillik va hokazo bilan bogʻliqligi taʼkidlanadi. Psixologizm vakillari shaxs xususiyatlari yoki milliy xarakterini urushlar, irqiy va sinfiy konfliktlar singari ijtimoiy hodisalar bilan bogʻlashga intiladi. Keyinchalik ular irsiy gʻoyalardan voz kechib, jamiyat, ijtimoiy tizim va tashkilot singari ijtimoiy hodisalarning real mavjudligini inkor etish yoʻlidan boradi.

Psixologizm tarafdorlari kishilarning bevosita oʻzaro taʼsirini tahlil qilish doirasidan tashqariga chiqmaydi, koʻproq “bevosita kuzatiladigan xulq-atvor” tushunchasi bilan cheklanadi. Psixologizm tahlil uslublari kichik ijtimoiy guruh va jamoalarni oʻrganishda muhim ahamiyatga ega. Hozirgi zamon Gʻarb sotsiologiyasida psixologizmning biryoqlama tamoyillarini bartaraf etishga urinishlar koʻzga tashlanmoqda. T.Parsonsning tuzilmaviy funksional tahlil nazariyasi bunga misol boʻlishi mumkin. Psixologizm Dyurkgeymning “sotsiologizm”i, M.Veberning “institutsionalizm”i taʼsirida jiddiy oʻzgarishlarga uchrab, hozirgi vaqtga kelib psixologizm sotsiologiyadagi metodologik prinsip sifatida namoyon boʻlmoqda. Binobarin, mazkur yondashuv shaxs maʼnaviyati, axloqiy xatti-harakatlariga ichki ruhiy omillar taʼsirini oʻrganishda qoʻllanishi mumkin.