Poklik


Saqlash
17:10 / 04.10.2023 0 1056

Poklik – maʼnaviy-estetik kategoriya sifatida eng muhim maʼnaviy-axloqiy talablardan biri boʻlib, samimiylik, sadoqat, ishonch va tabiiylikni oʻz ichiga olgan. Inson qalbining pokligi uning sadoqati, ishonchi, tabiiyligi, samimiyligida bilinadi.

 

Pok – a) ifloslikdan xoli; toza (pok joy, pok kiyim); b) (koʻchma) halol, toʻgʻri (pok inson). Nopok – a) toza, ozoda emas, iflos (nopok kiyim); b) hech narsadan hazar qilmaydigan, qabih, yaramas (nopok odam); v) yomon, jirkanch (nopok ish). Poklik inson maʼnaviyatini shakllantirishda muhim oʻrin tutadi. Chunki poklik mazmunida oqillik va eʼtiqodlilik, sharmhayo va or-nomus, ziyraklik va farosatlilik, oʻz yoriga muhabbatli boʻlish, halollik, mehribonlik kabi ijobiy xislatlar mujassamlashgan. Poklik – ulugʻlik. Poklik turmushda, mehnatda va kishilar bilan oʻzaro munosabatda namoyon boʻlib, u zehn va idrok tiniqligidir. Maʼnaviy poklik – axloq ziyosidir. Unda ruh shaffofligi, sezgi tuygʻulari yuksak. Maʼnaviy poklik insonni ayb va kamchiliklardan tozalaydi, ruhan hayotga ragʻbatlantiradi. Insonning pok, ozoda boʻlishi, ozodalikni saqlashi va unga hamisha amal qilishi sogʻlom turmushning asosiy omilidir. Pok odam ust-boshi, yuz-qoʻllari, uy-joylarini toza tutadi, farzandlarini ham shunga oʻrgatadi. Kishi hayotida axloqiy poklik birinchi darajali vazifadir. Axloqiy poklik taʼma va molparastlikka mutlaqo zid. Ishlarning poki – chiroyli va halol bajarilganida, eʼtiqodlarning poki – qatʼiylikda, taomlarning poki – halollikda. Demak, pok narsa faqat poklikni keltiradi. Pok inson shirin gapiradi, faqat ezgu ishlarni bajaradi. Alisher Navoiy maʼrifatga erishgan har bir kishi axloq jihatdan pok, koʻngli oq, lafzi halol boʻlishi shartdir, deb taʼkidlagan. U Farhodni shunday taʼriflaydi: “Demakki, koʻngli poku ham soʻzi pok, Tili poku, oʻzi pok”. Inson oʻz feʼlini yaxshilashi, xulqini poklashi, qalbini musaffo qila olishi uning oʻziga, intilishiga bogʻliq. Agar bunga amal qilmasa, yomon ishlarga oʻrganib, razolat botqogʻiga botishi mumkin. Poklik vijdonlilik koʻrinishlaridan boʻlib, uning ziddi yolgʻonchilik, oʻgʻrilik, xoinlik va munofiqlikdir. Poklik – insonning maʼnaviy goʻzalligini belgilaydigan mezon. Insonning pokligi, avvalo, vijdoni pokligi bilan belgilanadi. Pok vijdonli inson insof va fahm-farosat kabi maʼnaviy fazilatlarga ega boʻladi. Insonning boshqalar haq-huquqini hurmat qilishi, ahdiga vafodor boʻlishi, sadoqatli, sharm-hayoli va or-nomusli boʻlishi, uyatli ishlarga duch kelganda xijolat tortishi, jamiyatda qabul qilingan turmush tarzi madaniyatiga rioya qilishi, har bir ish uchun masʼuliyatni his qilishi – bular uning pok va begʻubor inson ekanini koʻrsatadi. Pok inson har doim yaxshilikka, yaxshilik qilishga intiladi, boshqalar bilan samimiy, iltifotli muomalada boʻladi. Poklik har bir davr, har bir zamonning talabi boʻlgan.

 

Poklanish – tozalanish, ruhiy halovat topish demakdir. Poklanish kategoriyasi jismoniy va maʼnaviy (ruhiy), ichki (botiniy) va tashqi (zoxiriy) kabi oʻzak tushunchalarga negiz boʻlib keladi.

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

17:11 / 21.11.2024 0 137
“Tarif”ning ta’rifi va tarixi

Qatra

17:11 / 21.11.2024 0 387
Yoshlar yomonlanadigan davralarda o‘tirmayman

Bilasizmi?

10:11 / 20.11.2024 0 144
“O‘dag‘a”ning o‘dag‘aylagani

Qatra

21:11 / 11.11.2024 0 221
Moʻjizaning bahosi

Qatra

15:11 / 08.11.2024 0 531
Ota va yetti o‘g‘il hikoyasi

Bilasizmi?

23:11 / 01.11.2024 0 951
“Birpas”mi, “ikkipas”?..



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 218735
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 104488
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 34139
Milliy urf-odatlar

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 27314
Kompetentlik

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 26543
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 25130
Xarakter

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 24850
Alpomish

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 21696
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

//