Okkultizm (lotincha oscultus – sirli, yashirin, botiniy) – maxsus ruhiy mashqlar, alohida marosimlar natijasida ayrim insonlargina bila oladigan koinotdagi sirli kuchlar mavjudligini eʼtirof etadigan taʼlimot. Okkultizm gilozoizm va panteizmga yaqin turadi. okkultizmning mustaqil soha sifatida ajralib chiqishi soʻnggi antik davrdagi ellinlar dini – sinkretizm bilan bogʻliq. I–IV asrlarda Aleksandriyada okkultizmning afsonaviy asoschisi Regmas Trismegista nomi bilan bogʻliq adabiyotlar toʻplami vujudga keladi. Shu davrda germetik fanlar hisoblanmish alximiya, astrologiya paydo boʻladi. Okkultizmda insonning irodaviy xatti-harakatlariga olamga toʻgʻridan-toʻgʻri taʼsir eta olishi mumkin boʻlgan oʻziga xos tabiat kuchlari sifatida qaraladi. Xristianlikning hukmron dinga aylanishi bilan okkultizm taʼqib ostiga olingan va yashirin faoliyatga oʻtgan. Yevropadagi Uygʻonish davrida okkultizm dunyoning oʻrta asrlar manzarasining yemirilishiga, sxolastikaning zaiflashuvi va tabiatshunoslikning rivojiga taʼsir koʻrsatdi. XVII asrlarda tabiiy fanlarning rivoji esa okkultizmga boʻlgan ishonchni maʼlum maʼnoda yoʻqqa chiqardi. Dunyoviy okkultizm jamiyatlari shakllana boshladi. Masalan, T.Kompanellaning “Quyosh shahri”, F.Bekonning “Yangi Atlantida” kabi asarlarida sotsial utopiya okkultizm anʼanalari bilan bogʻliq. XIX asr oxirlaridan turli davrlar va xalqlar okkultiv va diniy-falsafiy taʼlimotlarni birlashtirish asosida yangi “universal” dinni yaratishga urinishlar boʻlgan. Hozirda ham okkultizm zamonaviy munajjimlar, folbinlar va hokazo faoliyatida namoyon boʻladi.