Notiqlik


Saqlash
17:09 / 18.09.2023 0 733

Notiqlik (arabcha “gapiruvchi”, “nutq qiluvchi”) — ritorikaning asosiy kategoriyasi hisoblanib, nutq soʻzlovchining oʻz fikrini loʻnda, chiroyli, aniq va jarangli ifodalash sanʼati. Uzoq davrlardan buyon kishilarning oʻzaro munosabatida, bir-birini tushunishida, fikr almashishida nutq, nutqiy munosabatlar hamisha muhim ahamiyat kasb etib kelgan. Notiqlikning nodir namunalarini yaratishda yozuvchi, shoir, sanʼatkor va boshqa madaniy-maʼrifiy soha vakillarining xizmatlari katta. Abdulla Qodiriy, Abdulla Qahhor, Hamid Olimjon, Gʻafur Gʻulom, Shayxzoda kabi allomalarning ayrim nutqlari teran mazmuni, ijtimoiy salmogʻi, emotsional koʻtarinkiligi bilan maʼnaviyatimiz tarixida chuqur iz qoldirgan. Notiqlik nafaqat chiroyli soʻzlarni qoʻllay olish, balki fikr orqali maqsadni anglatish, taʼsirli soʻz topish va uning ijtimoiy ahamiyatiga eʼtibor berishni ham oʻz ichiga oladi. Zero, soʻzlangan nutqning nechogʻlik ahamiyatga ega ekani notiqning saviyasi, iqtidori, salohiyati bilan belgilanadi. Ayrim nutqlar badiiy tafakkur rivojiga taʼsir koʻrsatibgina qolmay, balki ijtimoiy taraqqiyotning muhim omiliga aylanishi ham mumkin. Bu baʼzan qisqagina bir nutq, minbardan aytilgan soʻz yurakdan otilib chiqsa, boshqa odamlar qalbida ham unutilmas iz qoldirishi mumkinligini isbotlaydi. Notiqlikning muqobili bu maʼviza, vaʼzxonlik, suxandonlik, soʻzga chechanlik va hokazodir. Nutqning mohiyati uning madaniyligi, ommaviyligi va ijtimoiy qimmati bilan belgilanadi. “Madaniy nutq”, “nutq madaniyati”, “Notiqlik” kabi ritorik tushunchalar nutq etikasidan kelib chiqadi. Nutqning xarakteri ana shularning mohiyatini bilish bilan izohlanadi. Notiqlikning lingvistik birlik sifatida oʻz xususiyatlari mavjud boʻlib, ularni insonlarning oʻzaro fikr almashishdagi nutqiy jarayon shakllari deyish mumkin. Mazkur shakllar toʻgʻri nutq, nutq madaniyati va notiqlikdan iborat.

 

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

17:03 / 12.03.2025 0 1124
Turkistondagi qadimiy ayollar bayrami

Bilasizmi?

10:03 / 03.03.2025 0 149
“Qozondi” fe’lidagi “qozon” haqida

Bilasizmi?

10:03 / 03.03.2025 0 197
Marjumakdan shoʻrva qilib boʻladimi?

Bilasizmi?

15:02 / 28.02.2025 0 153
Maymunjon, parmanchak va boldirgʻon

Bilasizmi?

14:02 / 28.02.2025 0 162
Xoʻjayin boʻlolmagan xoʻjagʻat



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 222689
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 106543
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 47284
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 36391
Xarakter

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 34616
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 29435
Kompetentlik

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 28337
Alpomish

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 28044
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

//