Muttaham(lik)


Saqlash
21:08 / 11.08.2023 0 804

Muttaham(lik) (arabcha ayblanuvchi; shubhaga olingan, ayblangan) – oʻzaro munosabatlar va oldi-berdi masalalarida nopok; firibgar, qallob, muttaham odamni anglatadigan tushuncha. Muttaham soʻzi ayrim kishilar xarakteriga oʻrnashib qolgan salbiy sifatni anglatadi va ushbu ibora azaldan qoʻllab kelinadi. Bu soʻz bilan ifodalangan shaxslar xalqning nazaridan qolgan, barchaning izzat-nafsiga tekkan kishi hisoblanadi. Shuning uchun ham bu soʻzga nisbatan xalqda salbiy munosabat shakllangan, insof va iffat soʻzlari unga antonim hisoblanadi. Negaki, bu soʻzlar bokiralik maʼnolaridan tashqari kishining oʻz mavqeini saqlash, ulugʻlash va ardoqlash, xijolat tortish tuygʻularini, oila va ajdodlar shaʼniga dogʻ tushirmaslik maʼnosini ham ifodalaydi. Odatda nomusli odam maʼnaviy qadriyatini baland tutadi. “Qonun taqiqlay olmagan narsalarni goho nomus taqiqlay oladi”, degan naql ham bor xalqimizda. Muttahamlik xususiyatiga ega boʻlgan kishi esa na qonunni nazar-pisand qiladi va na nomusni biladi, uning uchun faqat shaxsiy manfaat ustun turadi. Oʻziga ortiqcha bino qoʻymoq, gerdaymoq, kekkaymoq, dimogʻdorlik – takabburlikni anglatib va muttahamlikka yaqin tushuncha hisoblanadi. “Manmanlik zavolga, kamtarlik kamolga yetaklaydi”, degan naql shunga ishora boʻlsa kerak. Barcha jamiyatlarda, jumladan xalqimizda ham insofli, diyonatli halol insonlar ulugʻlab kelingan, muttahamlar esa qoralangan. Muttaham soʻzi faqat millatimiz orasida emas, balki barcha xalqlarda qadimdan qoʻllab kelinganini qadimgi yunon faylasufi Arastuning quyidagi soʻzlari tasdiqlaydi: “Muttahamning vijdonini qoʻzgʻatmoq uchun unga tarsaki tushirish kerak”. Arastuning fikridan muttaham boʻlgan kishiga shafqat qilmaslik kerak, uni faqat majburiy yoʻl bilangina tarbiyalash mumkin, degan maʼno uqiladi.

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

15:07 / 10.07.2025 0 3
Ozodlik haykaliga kimning yuz qiyofasi olingan?

Hikmat

10:07 / 03.07.2025 0 138
Armon bobo

Bilasizmi?

16:07 / 02.07.2025 0 112
Yelib keldi

Bilasizmi?

10:05 / 20.05.2025 0 566
Farzand nega tirnoqqa o‘xshatiladi?



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 225795
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 108286
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 55944
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 41315
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 40625
Xarakter

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 31909
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 30996
Kompetentlik

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 30670
Alpomish

//