Mustaqillik (arabcha tobe emaslik, ixtiyori oʻzidalik, qaram emaslik) – insonning erkin va ozod ravishda, oʻz ixtiyori bilan boshqalarga boʻysunmasdan ish yurita olishi, millat, davlat va jamiyat hayoti, ularning taraqqiyotini, ustuvor maqsad va vazifalarini mustaqil tarzda amalga oshirilishini anglatadigan tushuncha. Mustaqillik barcha jabhalardagi har qanday kamsitish, tobelikni inkor etadi, oʻzaro hurmat, bir-birini qadrlash, milliy va umumbashariy qadriyatlarga tayanib ish koʻrish, keng dunyoqarash va erkin tafakkur asosida yashash, fikrlash, oʻz hayotini emin-erkin oʻzi tashkil etish imkoniyati va amaliyotini bildiradi. Mustaqillik har bir xalqning, millatning, har bir fuqaroning oʻz isteʼdodi va imkoniyatlarini erkin tarzda namoyon etishi uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishga yoʻl ochadi. Mustaqillik shaxs, oila, guruh, jamoa, millat, hudud, davlat, umuminsoniyatga mansub darajalarga boʻlinadi. XVIII–XX asrlar insoniyat tarixida mustamlakachilar asoratiga tushib qolgan xalqlarning mustaqil davlatlar tuzish uchun kurashlari davri boʻldi. Shimoliy Amerika aholisining mustaqillik uchun kurashi 1776-yilning iyulida “Mustaqillik deklaratsiyasi”ni qabul qilish bilan yakunlandi. XVIII asrning 90-yillaridan boshlab XIX asrning birinchi choragigacha boʻlgan davrda Lotin Amerikasi xalqlari ispan, portugal, fransuz mustamlakachilariga qarshi kurashib, birin-ketin oʻzlarining mustaqil davlatlarini barpo etdi. 1830-yilda Yunoniston usmonli turklar imperiyasidan ajralib, oʻz mustaqilligiga erishdi. XVIII–XIX asrlarda dunyoning qariyb yarmini oʻz mustamlakalariga aylantirgan Buyuk Britaniya istibdodiga qarshi olib borilgan kurashlar natijasida 1876-yilda Kanada, 1901-yilda Avstraliya, 1910-yilda Janubiy Afrika, 1921-yilda Irlandiya, 1947-yilda Hindiston va Pokiston xalqlari oʻz mustaqilligini qoʻlga kiritdi. Jahon tarixida 1917-yilda paydo boʻlib, zoʻravonlik tizimini yuzaga keltirgan sobiq ittifoq 1991-yilgacha saqlanib keldi. Shu yili xalqimizning azaliy orzusi ushaldi: 1991-yilda Oʻzbekiston oʻz mustaqilligini qoʻlga kiritdi va milliy davlatchiligini tikladi. Mustaqillik xalqimizning irodasi, oʻzbek millati haq-huquqi, uning sivilizatsiyaga qoʻshgan va qoʻshayotgan betakror hissasini jahon hamjamiyati tomonidan eʼtirof etilishi hamdir. U bizni jahonning erkin mamlakatlari qatoridan munosib oʻrin egallashga, bozor iqtisodiyotiga asoslangan, huquqiy demokratik davlat, erkin fuqarolik jamiyati barpo etishga, xalqimizning moddiy, madaniy va maʼnaviy salohiyatini mustahkamlashga, yurtimiz shon-shuhratini dunyoga yoyishga imkoniyatlar yaratuvchi eng asosiy omil boʻlib xizmat qiladi. Mustaqillik mamlakat siyosiy tizimida salmoqli va jiddiy oʻzgarishlarga olib keldi.

Xalqimiz tarixida birinchi bor haqiqiy mustaqil davlatga xos yuksak demokratik talablariga monand Asosiy qonun – Konstitutsiya va shu asosda koʻplab qonunlar qabul qilindi va amaliyotga tatbiq etildi. Koʻppartiyaviylik asosida Oʻzbekiston parlamenti shakllantirildi, davlat va jamiyat hayotining muhim huquqiy poydevori yaratildi. Mustaqillik ijtimoiy, iqtisodiy, siyosiy, madaniy sohalarda tub islohotlarni amalga oshirish imkonini yaratdi. Iqtisodiy, siyosiy, madaniy va maʼnaviy sohalarning erkinlashtirilishi tufayli mamlakatimizda bozor munosabatlari bosqichma-bosqich amalga oshirila boshladi. Mustaqillik tufayli mulkka egalik va uning huquqiy asoslari shakllantirildi va chuqur isloh qilindi. Mustaqillik xalqimizni mamlakatimiz hududidagi tabiiy resurs va boyliklarining haqiqiy egasiga aylantirdi. Xalqimizning azaliy hayot tarzidan chuqur oʻrin olgan urf-odatlari, anʼanalari, bayramlari Mustaqillik tufayli qayta jonlandi. Oʻzbek tiliga davlat tili maqomi berildi. Maʼnaviy merosimizning durdonalari ona tilimizda nashr etila boshlandi. Xalqimizning tarixi qayta tiklanib, ulugʻ ajdodlarimiz qoldirgan boy va bebaho meros nafaqat xalqimiz, balki oʻzga xalqlar tomonidan ham keng oʻrganila boshlandi, oʻzligimizni anglash va jahon afkor ommasiga tanitish yoʻlida ulkan qadamlar qoʻyildi. Mustaqillik yillarida yurtimizda milliy va diniy qadriyatlarni tiklash va rivojlantirishga alohida eʼtibor qaratib kelindi. 1-sentabr yurtimiz, xalqimizning mustaqillik kuni bayrami deb eʼlon qilinmoqda. Shuningdek, “Navroʻz”, “Ramazon” hayiti, “Iyd” hayiti kabi milliy va diniy bayramlarimiz anʼanaviy tarzda nishonlanib kelinmoqda. Mustaqillik tufayli Oʻzbekistonni dunyo tanidi va oʻz navbatida mamlakatimiz dunyo mamlakatlari tomonidan mustaqil davlat sifatida tan olindi. Har bir millat va elat, etnik guruhlar, ularning urf-odat va anʼanalari hurmat qilinishi sababli yurtimizda 130 dan ortiq millat va elatlar teng huquqlik asosda umrguzaronlik qilmoqda. Mustaqillik sharofati bilan Oʻzbekistonning istiqlol va taraqqiyot yoʻli tanlandi, bozor munosabatlariga bosqichma-bosqich oʻtildi; istiqlol maʼnaviyatini shakllantirish va sogʻlom avlodni voyaga yetkazish masalalariga alohida eʼtibor qaratildi. Mustaqillik davrida Oʻzbekiston BMTga (1992-yil 2-mart), Yevropada Xavfsizlik va hamkorlik tashkiloti kabi oʻnlab xalqaro tashkilotlarga aʼzo boʻldi, deyarli barcha nufuzli mintaqaviy uyushmalarga qabul qilindi, dunyodagi koʻplab davlatlar (130 dan ortiq) bilan diplomatik aloqalar oʻrnatildi, oʻzaro hamkorlik munosabatlari yoʻlga qoʻyildi. Mustaqillik davrida mamlakatda tinchlik va barqarorlikni taʼminlash, dunyo va mintaqa davlatlari oʻrtasida tinchlikparvar tashqi siyosat yuritilmoqda. Mustaqillik yillari ulkan qurilishlar va bunyodkorlik ishlari uchun keng va katta imkoniyatlar davri boʻldi. Mustaqillik davrida shahar va qishloqlarimizning qiyofasi, aholining ongi va tafakkuri, turmush tarzi tubdan oʻzgarmoqda.