Mistitsizm


Saqlash
21:08 / 08.08.2023 0 769

Mistitsizm (yunoncha mystika – sirli marosimlar, sirli) – odamlarning gʻayritabiiy kuchlar va hodisalar bilan ruhiy aloqada boʻlish, turli xil vositalar orqali borliqning yashirin sir-asroridan voqif boʻlish gʻoyasini ifoda etuvchi tushuncha. U olamni osonlikcha bilib olish, tabiiy hodisalar va ruhiy jarayonlarning inson tomonidan boshqarilishi mushkul ekani haqidagi yondashuvga asoslanadi. Natijada moddiy va ruhiy hodisalar yashirin mohiyatning ramzi, timsoli deb talqin etiladi. Hatto muayyan tarixiy sharoitlarda yaratilgan harflarga, tabiatda uchraydigan zohiriy oʻxshashlikka, masalan, salibning baʼzi ashyolarda uchrashi, butlarning “yigʻlashi” kabilarga gʻayritabiiy tus berish, ularni ilohiylashtirish shular jumlasidandir. Markaziy Osiyo ilk oʻrta asrlar davrining mutafakkirlari Abu Nasr Forobiy, Abu Rayhon Beruniy, Ibn Sino folbinlik, azayimxonlik, sehrgarlik, astrologiya, alximiyani firibgarlikning yorqin namunasi deb baholaganlar, ularni qoʻllab-quvvatlaganlarni tanqid qilib, tabiat sir-asrorini tajriba va kuzatuvning qudratli vositasi or qaligina ochib berish mumkinligini taʼkidlaganlar. Astronomiya, matematika, musiqa rivojiga oʻz davrida samarali taʼsir etgan qadimgi yunon faylasufi Pifagor (miloddan avvalgi taxminan 580–500-yillar) va pifagorchilar taʼlimoti ham mistitsizmdan xoli emas edi. Unda barcha narsalar sonlarga qiyoslanib, ularning xossa va xususiyatlaridan garmonik nisbatlar keltirib chiqariladi, sonlar unsurlari narsa-ashyolar asosi deb uqtiriladi. Sonlar mistifikatsiyasi, ularga gʻayritabiiy maqom ato etish Pifagor falsafasiga xos xususiyatdir. Ilm-fan yuksak taraqqiy etgan bugungi kunda ham mistitsizmning ayrim koʻrinishlariga (masalan, ruhlar bilan “suhbat”, ayrim buyum va narsalar gʻayritabiiy kuchga ega ekanini targʻib etish va shu kabilar) duch kelish mumkin.

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

15:07 / 10.07.2025 0 5
Ozodlik haykaliga kimning yuz qiyofasi olingan?

Hikmat

10:07 / 03.07.2025 0 138
Armon bobo

Bilasizmi?

16:07 / 02.07.2025 0 112
Yelib keldi

Bilasizmi?

10:05 / 20.05.2025 0 566
Farzand nega tirnoqqa o‘xshatiladi?



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 225795
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 108286
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 55944
Milliy urf-odatlar

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 41315
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 40625
Xarakter

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 31910
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 30997
Kompetentlik

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 30670
Alpomish

//