Ahillik – yagona oila yagona Vatan tuygʻusi, umumiy maqsad va manfaatga asoslangan, doʻstlik, qon-qardoshlik, inoqlik va xayrixohlik natijasida hosil boʻladigan maʼnaviy yaqinlik. Ahillik hamma joyda – oilada ham, jamoada ham, mahallada ham, qoʻni-qoʻshnichilikda, odamlarning oʻzaro munosabatlarida ham hamisha kerak. Shuning uchun ahillik tushunchasini keng maʼnoda ahil doʻstlar, ahil oila, ahil qoʻni-qoʻshnilar, ahil hamkasblar, ahil mahalla, ahil hamkor mamlakatlar kabi maʼnolarda ishlatish mumkin. Ahillik baynalmilallik, tolerantlik, bagʻrikenglik, maʼnaviy yakdillik, muayyan vazifani koʻpchilik yordamida bajarish, bir-birini qoʻllab-quvvatlash kabi olijanob gʻoyalarga yaqin turadi.

Ahillik xalqimizning qon-qoniga, ruhiga, mentalitetiga singib ketgan muqaddas tuygʻu hisoblanadi. Shuning uchun u xalqimizning urf-odatlarida, anʼanalarida, ogʻzaki ijod namunalari va kundalik turmush tarzida doimo ulugʻlab, eʼzozlab kelinadi. “Ahil boʻlsang, olamni olasan”, “Jahonda doʻstlikdan qudratli kuch yoʻq”, “Oltovlon ola boʻlsa – ogʻzidagini oldirar, toʻrtovlon tugal boʻlsa – unmaganni undirar” kabi hikmatli soʻz, aforizm va maqollar ahillik qanday buyuk fazilat ekanini koʻrsatadi. Ahillik tushunchasini bir necha shartli atamalarga boʻlib oʻrganish mumkin: kishilar oʻrtasidagi oʻzaro doʻstlik va ahillik, oilaviy ahillik, jamoaviy ahillik, qoʻni-qoʻshnilar ahilligi, qon-qarindoshlar ahilligi, mahalla ahilligi, hamkasblar ahilligi, milliy ahillik, xalqaro ahillik, qitʼalararo ahillik, diniy bagʻrikenglik va hokazo. Kishilar oʻrtasidagi ahillik – koʻproq koʻcha-koʻyda, tanish-notanish odamlar orasida, toʻy-maʼrakalarda namoyon boʻladigan insoniy fazilat. Oilaviy ahillik – er-xotin, farzandlar oʻrtasidagi, oila aʼzolarining oʻzaro muomalasida namoyon boʻladigan, ota-bobolarning eʼtiqodi, vaʼz-nasihatlari, tarbiyasi, anʼana va urf-odatlari orqali shakllanadigan munosabatlar yigʻindisi. Er-xotin ahil yashasa, bir-birini qanchalik izzat-hurmat qilsa, ardoqlasa, bu albatta, oilada kamol topayotgan farzandlar tarbiyasiga ijobiy taʼsir qiladi. Jamoaviy ahillik – bitta korxona, tashkilot yoki muassasada ishlaydigan jamoa aʼzolarining oʻzaro munosabatlarida namoyon boʻladigan fazilat. Bunda jamoa aʼzolari ishda bir-biriga begʻaraz, xolis yordam koʻrsatadi. Jamoada muayyan vazifani bajarish niyatida amalga oshiriladigan ijobiy xatti-harakatlar uning aʼzolari tomonidan maʼqullanishi mazkur jamoaning ahilligidan darak beradi. Agar jamoa ahil boʻlmasa, belgilangan rejani bajara olmaydi. Natijada korxona inqirozga uchraydi yoki jamoa rahbari vazifasidan chetlatiladi. Odam jamiyatda yashab turib, undan chetda qola olmaydi.

Jamiyatda yashash eng avvalo ahillikni talab qiladi. Ayniqsa, qoʻni-qoʻshnichilikda ahil yashashning xosiyati juda ulugʻ. Qoʻni-qoʻshni ahil boʻlsa, nur ustiga nur. Bir qoʻshni mushkul ahvolda qolganida, boshqalari koʻmakka kelib, yordam qoʻlini uzatsa – bu xalq uchun ham, jamiyat, davlatimiz, dinimiz uchun ham foydadir. Xalqimizning “Hovli olma, qoʻshni ol”, “Yon qoʻshni – jon qoʻshni”, “Qoʻshning tinch – sen tinch” kabi hikmatli iboralarida qoʻshnilar orasidagi ahillik, olijanoblik, mehr-oqibat ulugʻlanadi. Qon­qarindoshlar ahilligi – inson hayoti mobaynida turli sinovlardan oʻtadi: toʻy qilib, el oldiga dasturxon yozishi ham bir sinov; dafn marosimi ham bir sinov; imorat qurib, uy-joy qilish ham bir sinov. Mana shunda qarindosh-urugʻ, oshna-ogʻaynilarning yordami, maslahati, xizmati kerak boʻladi. Demak, qarindoshlar oʻrtasidagi ahillik – insonning butun hayotini, yashash tarzini, uning qanday inson ekanini sinovdan oʻtkazishda namoyon boʻladigan eng muhim ijtimoiy-maʼnaviy hodisadir. Qon-qarindoshlari bilan ahil boʻlmagan odamni yaxshilar qatoriga qoʻshib boʻlmaydi. Xalq shuning uchun ham “Bor tovogʻim, kel tovogʻim, bormasang, kelmasang – oʻrta yerda sin, tovogʻim”, “Borishmasang-kelishmasang – yot boʻlarsan, yot boʻldingmi, bir kun oʻzing mot boʻlarsan”, “Uzoqlashgan qarindoshdan yaqinlashgan yot yaxshi”, “Kosoving uzun boʻlsa – qoʻling kuymas, ogʻayning koʻp boʻlsa – odam tegmas” kabi maqollarni bejiz toʻqimagan. Mahalla ahilligi – bu ham ijtimoiy-maʼnaviy ahamiyati jihatidan qoʻni-qoʻshni, qon-qarindoshlar ahilligi kabi tushunchalardan kam emas.

Mahalladagi ahillik bola tugʻilishi, farzand tarbiyasi, yoshlarning kamolga yetishi, turmush qurishidan tortib, to odamni soʻnggi yoʻlga kuzatish marosimigacha – barcha katta-kichik maʼraka, toʻy-tomosha, qoʻydi-chiqdi mashmashalarini qamrab oladigan ijtimoiy munosabatlarda hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi. Xalqimizda “Vatan mahalladan boshlanadi”, “Bir bolaga yetti mahalla ota-ona” degan yuksak maʼnaviy-tarbiyaviy ahamiyatga ega boʻlgan hikmatli iboralar bor. Shuning uchun mahalla ahilligi xalqimiz turmush tarzida ulugʻ axloqiy mezonlar asosida muqaddaslashgan. Mazkur tushunchaning ahamiyati mustaqillik yillarida yanada oshdi. Hamkasblar oʻrtasidagi ahillik – bir kasb egasi boʻlgan insonlarning bir-birini qoʻllab-quvvatlashi, doʻstona yordam berishi, kasb sirlarini oʻrtoqlashishi kabi munosabatlarda namoyon boʻladigan yaqinlik va samimiylik. Milliy ahillik – bitta xalq, bitta millatga mansub fuqarolarning yagona maqsadlar yoʻlida bir tanu bir jon boʻlib yashashi milliy ahillik har qaysi xalq yoki davlatning tarix sinovlaridan muvaffaqiyatli oʻtib, oʻzining buyuk salohiyatini namoyon etishda beqiyos ahamiyat kasb etadi. Xalqlararo ahillik – xalqaro miqyosda namoyon boʻladigan, tinchlikparvarlik aksiyalari chogʻidagi ahillik, birdamlik xatti-harakatlar majmui. Hozirgi globallashuv sharoitida Yer yuzida tinchlikni saqlab qolishda xalqlar oʻrtasidagi ahillik juda katta ahamiyat kasb etmoqda. Millatlararo ahillik ham tinchlikni saqlab qolish, millatlar oʻrtasida hamkorlikni mustahkamlashga qaratilgan amaliy intilishlar ifodasidir. Dinlararo ahillik – turli din va konfessiyalar oʻrtasida insoniyat taqdiriga xavf solayotgan umumiy global tahdidlar – terrorizm va ekstremizm, ekologik va texnologik falokatlar, ommaviy qirgʻin qurollari, urush va nizolar, giyohvandlik, SPID kabi ofatlarga qarshi kurashish, insonlarni ezgulikka, insof-diyonatga chaqirishdek umumiy maqsadlar yoʻlidagi birdamligi, tinchliksevarlik faoliyati.