Suverenitet


Saqlash
17:04 / 11.04.2023 0 7103

Suverenitet (fransuzcha souverainite – oliy hokimiyat) – davlatning ichki va tashqi siyosatdagi to‘la mustaqilligi. Davlat suvereniteti haqidagi g‘oya XVI asrda fransuz olimi Jan Boden tomonidan ilgari surilgan. U suveren bo‘lmagan davlatni davlat deb hisoblamagan. J.Boden bunda davlatning oliy hokimiyatini nazarda tutgan. Suverenitet xalqning to‘la hukmronligi yoki xalq boshqaruvi to‘la-to‘kis ta’minlangan holatdir.

 

Davlat suvereniteti mustaqil ichki va tashqi siyosat olib borish, o‘z hududining daxlsizligini ta’minlash; qonunlarni qabul qilish; urush va tinchlik masalasini hal qilish; sud hokimiyatini amalga oshirish; mansabdor shaxslarni tayinlash; mustaqil valyutaga ega bo‘lish kabilarni taqozo qiladi. Xalqaro huquqning rivoji jarayonida davlat suvereniteti haqidagi g‘oya muttasil takomillashib, mazmunan boyib bordi. Ko‘plab xalqaro tashkilotlar, ayniqsa, BMT hujjatlari, davlatlar konstitutsiyalarida bu g‘oya o‘z ifodasini topgan. Respublikamizning mustaqilligi davlat suverenitetining asosidir.

 

O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 1-moddasida “O‘zbekiston – suveren demokratik respublika” ekanligi belgilab qo‘yilgan. Xalq suvereniteti g‘oyasi XVI asrda yashagan yevropalik olim Mirsiliy Paduanskiy tomonidan ilgari surilgan. Keyinchalik bu g‘oyani huquqshunos olim Iogann Altuzi (1557–1638) “Siyosat”, fransuz mutafakkiri Jan Jak Russo “Ijtimoiy shartnoma yoki siyosiy huquq tamoyillari” asarlarida rivojlantirgan. Bu g‘oya XVIII asrdagi Buyuk fransuz inqilobidan so‘ng, “Inson va fuqaro huquqlari” deklaratsiyasi (1889 yil) qabul qilinishi bilan yanada katta ahamiyat kasb etdi. Bu ta’sir natijasida qabul qilingan Fransiya Respublikasi Konstitutsiyasining 3-moddasida “Milliy suverenitet xalqniki bo‘lib, xalq uni o‘z vakillari va referendum orqali amalga oshiradi”, deya e’tirof etilgan. Bu tamoyil jahondagi aksariyat mamlakatlar konstitutsiyalarida ham o‘z ifodasini topgan. Xususan, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 7-moddasida “Xalq davlat hokimiyatining birdan-bir manbayidir. O‘zbekiston Respublikasida davlat hokimiyati xalq manfaatlarini ko‘zlab va O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi hamda uning asosida qabul qilingan qonunlar vakolat bergan idoralar tomonidangina amalga oshiriladi”, deyilgan.

 

Xalq suvereniteti g‘oyasi tamoyillari quyidagilardir: a) hokimiyatning birdan-bir manbai xalqdir; b) barcha qonunlar xalq tomonidan qabul qilinishi lozim; v) hukumat xalq tomonidan saylanishi va xalq nazorati ostida o‘z faoliyatini amalga oshirishi zarur. Sharqda suverenitetning mazmun-mohiyati mustaqillik tushunchasi orqali ifodalanadi. Istiqlol davrida respublikamiz o‘z suveren huquqlariga to‘la-to‘kis ega bo‘lgan mustaqil mamlakatga aylandi.

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Bilasizmi?

17:11 / 21.11.2024 0 121
“Tarif”ning ta’rifi va tarixi

Qatra

17:11 / 21.11.2024 0 367
Yoshlar yomonlanadigan davralarda o‘tirmayman

Bilasizmi?

10:11 / 20.11.2024 0 130
“O‘dag‘a”ning o‘dag‘aylagani

Qatra

21:11 / 11.11.2024 0 217
Moʻjizaning bahosi

Qatra

15:11 / 08.11.2024 0 529
Ota va yetti o‘g‘il hikoyasi

Bilasizmi?

23:11 / 01.11.2024 0 947
“Birpas”mi, “ikkipas”?..



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

01:12 / 08.12.2021 143 218726
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Hikmat

01:12 / 03.12.2021 88 104468
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

22:08 / 04.08.2023 4 34041
Milliy urf-odatlar

Qomus

16:12 / 29.12.2021 4 27305
Kompetentlik

Qomus

17:09 / 18.09.2023 0 26483
Nutq. Nutq madaniyati. Nutq odobi

Qomus

17:04 / 17.04.2023 1 25046
Xarakter

Qomus

17:05 / 03.05.2023 1 24828
Alpomish

Qomus

20:07 / 28.07.2023 5 21683
Mehmon. Mehmondorchilik odobi. Mehmondo‘stlik

//