Genotsid (yunoncha geos – nasl-nasab va lotincha caedere – o‘ldirish, yo‘q qilish) – odam zoti va insoniyatga qarshi eng og‘ir jinoyatlardan birini anglatuvchi tushuncha.

Aholining ayrim guruhlarini irqi, millati, etnik yoki diniy belgilariga qarab yo‘q qilish, ularni qasddan butkul yoki qisman qirib tashlashni ko‘zda tutadigan shart-sharoitlarni vujudga keltirish, shuningdek, bolalar tug‘ilishini cheklashga qaratilgan choralar. Genotsid atamasi 1943 yilda asli kelib chiqishi yahudiy bo‘lgan polshalik yurist Rafael Lemkin tomonidan kiritilgan bo‘lib, 1948 yilda xalqaro huquq maqomini olgan. 1948 yildan e’tiboran genotsid BMT tomonidan xalqaro jinoyat sifatida tan olingan. Genotsidni sodir etish va unga jazo qo‘llash bo‘yicha Konvensiyada u inson hayotiga qarshi qaratilgan og‘ir jinoyat sifatida baholangan. O‘zbekiston Respublikasi Jinoyat Kodeksida ham tinchlik, inson xavfsizligiga qarshi qaratilgan jinoyat sifatida qayd etilgan.

Genotsid XVIII-XIX asrlarda ayrim Yevropa davlatlarining mustamlakachilik siyosatida yaqqol namoyon bo‘ldi. Masalan, yevropaliklar Tasmaniya oroli aholisini qirg‘in qilganlar, oxirgi tasmaniyalik 1843 yilda otib o‘ldirilgan.

Genosid aparteidga xos bo‘lgan ayrim xususiyatlarni o‘z ichiga oladi. “Genotsid jinoyatining oldini olish va uning uchun jazolar to‘g‘risida”gi Xalqaro Konvensiyasiga binoan (1948) genotsidni sodir etishga aybdor deb topilgan shaxslar jinoiy javobgarlikka tortiladi. XX asrda usmoniylar tomonidan armanlarni o‘ldirish va quvg‘in qilish; II jahon urushi davrida natsistlar Germaniyasi tomonidan yaxudiylarni qirib tashlash; xorvatiyalik Pavelich rejimi tomonidan serblarni ommaviy qirg‘in qilish; 1975-1979 yillarda Kambodjada Pol Pot va Iyeng Sari jallodlari tomonidan 3 mln.dan ortiq kambodjaliklarni o‘ldirib tashlash; 1994 yilda Ruandada xutu qabilalari tomonidan 800 mingga yaqin tutsi qabilalarining qirg‘inbarot qilinishi genotsid jinoyatiga misol bo‘la oladi.

Sobiq mustabid tuzum davrida ham genotsid turli xalqlar va millatlarga qarshi amalga oshirilgan, ko‘plab ommaviy qatag‘on, qurbonlarga olib kelgan. Shuning uchun genotsid qanday shaklda namoyon bo‘lishidan qat’i nazar, dunyo jamoatchiligi tomonidan insoniyatga qarshi eng dahshatli jinoyat sifatida qoralanadi.