Dogmatizm


Saqlash
11:03 / 13.03.2023 0 175

Dogmatizm, aqidaparastlik (yunoncha dogma – fikr, ta’limot) – biror bir fikr, ta’limotga, muayyan oqim tarafdorlariga, aqidalarga ko‘r-ko‘rona ishonish, eskirgan, qotib qolgan bir tomonlama nazariya va qonun-qoidalarga, aqidalarga asoslangan tafakkur tarzini ifoda etadi.

 

Muayyan aqidani ko‘r-ko‘rona qabul qilish va unga ishonish dogmatizm tarafdorlarining asosiy tamoyilidir. Ular amaliyot, ilm-fan yutuqlari natijasida haqiqat tobora oydinlashib, muayyanlashib borishini his qilmaydi. Ularning nazarida, tushunchalar, nazariyalar, gipotezalar, qonunlar o‘zgarmasdir. Agar biz bilishning biror bir tomonini mutlaqlashtirib, unga ortiqcha baho bersak, dogmatizm tomon yo‘l tutgan bo‘lamiz. Dogmatizmni yoqlovchilar o‘z falsafiy qarashlari bilan bilishning obyektivligini, haqiqat bilishning asosi ekanini hamda obyektiv olam to‘g‘risida bilimning rivojlanib, kengayib borishini inkor etadi. Bu bilan nisbiy haqiqatning rolini kamsitib, mutlaq haqiqatni bilishning birdan-bir bosqichi deb hisoblaydi.

Dogmatizmning xilma-xil shakllari mavjud: siyosiy, ilmiy, diniy va hokazo. Ular ijtimoiy hayotda ilm-fan, iqtisodiy, siyosiy va ma’naviy sohalarda o‘ziga xos tarzda namoyon bo‘ladi, har qanday holatda ham muayyan g‘oyani mutlaqlashtirib, taraqqiyotga to‘siq bo‘lib qolaveradi. Masalan, ayrim diniy aqidaparastlarning insoniyat taraqqiyotining muayyan davrida paydo bo‘lib, yemirilib ketgan musulmon xalifaligini tiklashga urinishlari dogmatizmning eng ashaddiy ko‘rinishlaridan biridir.

Izoh yo‘q

Izoh qoldirish

So‘nggi qo‘yilgan

Barchasi

Qomus

16:55 / 17.03.2023 0 196
Genotsid

Bir kuni...

17:14 / 16.03.2023 0 110
Tavsiyanoma

Qomus

16:41 / 15.03.2023 0 157
Apatiya



Ko‘p o‘qilgan

Barchasi

Qatra

20:36 / 07.12.2021 39 45394
Oppoq qog‘oz va qora dog‘

Qomus

11:57 / 29.12.2021 2 4846
Kompetentlik

Bilasizmi?

11:46 / 11.10.2021 1 3486
Kashtachilik san’ati tarixi haqida bilasizmi?

Hikmat

20:05 / 02.12.2021 0 3363
Eshikka osilgan taxtacha

Qomus

12:53 / 15.02.2022 0 2806
Bixeviorizm

Hikmat

10:22 / 21.10.2021 0 2596
Til – dil kaliti

Bilasizmi?

11:54 / 08.11.2021 0 2524
Eng ko‘p uchraydigan 10 ta fobiya

Bilasizmi?

09:48 / 23.09.2021 0 2452
Do‘ppilarimiz haqida qiziqarli 5 ta fakt