Mazkur maqola miyani biroz qiynashi mumkin. Tan olish kerak, material yigʻish davomida oʻzimda ham koʻp ikkilanish boʻldi, chunki 20-asrning dunyo miqyosidagi eng katta nazariyalaridan birini bir-ikkita gap bilan tushunish oson emas ekan, inchunin tushuntirish ham. Ammo urinib koʻramiz. Maqolada Shahzod Shomansurovning “Fransuz buldogi” hikoyasi asosida post-struktural tahlil mezonlari haqida soʻz yuritish maqsad qilingan, ammo, faqat shu hikoya bilan cheklanmay, boshqa zamonaviy sanʼat namunalariga ham murojaat qilamiz.

Post-struktural tahlilga kirishish uchun avvalo strukturalizmga toʻxtalib oʻtishga ehtiyojimiz bor. Zero, poststrukturalizm uning davomi va oʻz navbatida inkor etuvchisi boʻlib maydonga chiqdi. Ferdinand Sossyurga koʻra til bu – strukturalar tizimidir. Strukturada doim bir narsa ikkinchisi boʻlishini talab qiladi. Masalan, oʻzbek tilida gap tuzish uchun ega, aniqlovchi, toʻldiruvchi, hol, kesim kabi ketma-ketlikdan foydalanish – til strukturasidir, Bu hatto, soʻzlar, fonemalarda ham bor. Aynan strukturalizm tufayli bugungi kunda soʻzlarning qanday kelib chiqqani, toʻgʻrirogʻi, tovushlarning qanday taqliddan paydo boʻlib, maʼlum struktura – yaʼni belgiga aylangani koʻp tahlil qilinadi. Misol uchun, “S” tovushi ilonning harakatiga taqlidan paydo boʻlgan, undan esa soy soʻzi. Chunki oqayotgan suv toʻgʻri chiziq kabi emas, ilonizi boʻlib oqadi. “Y” esa maʼlum narsaning aksini ifoda etgan. Shunday ekan “soy” akslantirish xossasiga ega, ilon izi boʻlib oqadigan nimaningdir ramzi. Oʻz-oʻzidan u miyamizda ramz belgisiga aylanadi (soy soʻzi). Ammo kelib chiqishi, mavjud boʻlishiga koʻra qatʼiy strukturaga ega. Va ongimizga taʼsir oʻtkazuvchi ham aynan mana shu belgi orqasidagi strukturadir. (oyna, oy soʻzlari ham akslantirishni ifoda etadi, shu maʼnoda soyga juda yaqin.) Bundan kelib chiqadiki, olam bu – belgilar tizimi va u qatʼiy strukturaga ega. Masalan, Toshkent koʻchasiga ilingan “coca-cola” reklama banneri ham belgi. Uning ortida oddiy ishchi sinfining hordigʻi yotadi. Bu belgi orqali oʻrta sinf kapitalistlarga katta boylik olib keladigan mehnatda bandligi, ammo oʻzi doimiy ishchi sinfi boʻlib qolishi, reklamada ongostiga singdirilayotgani kabi hamma bir xil hordiq chiqarishi va shu sabab deyarli oʻylamaslikka mahkum qilinganining ramzi yotadi, menimcha. Bu esa jamiyat yo ishchi sinfining umr formulasi yoki strukturasidir. Biz oʻtgan maqolada arxetiplar ham shunday oʻzgarmas ruhiy strukturalar ekanini aytgandik (Arxetip nazariyasining paydo boʻlishiga ham aynan strukturalizm turtki bergan). Jamiyatdagi har qanday udum, misol uchun, toʻy marosimimiz ham belgi va u orqali bemalol jamiyat strukturasi haqida maʼlumotga ega boʻlish mumkin. Hamma narsa belgi boʻlarkan, demakki, nutqning vizual koʻrinishi – yozuv eng katta belgidir. Va soʻzdagi har bir belgi, shakl oʻz navbatida nimaningdir ramzi. Eng katta belgi yozuv boʻlsa, strukturalizmning eng katta tadqiq obyekti, shubhasiz, adabiyot boʻladi. Ong belgisi – til, til belgisi – nutq, nutqniki – soʻz, soʻz esa adabiyotni yaratadi. Adabiy matnlar bizga ham ruhiy (arxetiplar misolida koʻrdik), ham falsafiy, ham ijtimoiy strukturalar haqida xabar beradi. Demak, bugun bir hikoya misolida falsafiy (yoki transdent) va ijtimoiy konsturuktlarni tahlilga tortamiz. Ammo undan oldin post-struktural tahlil haqida “gaplashamiz”.

Post-struktural yoʻnalish strukturalizmdan biroz farq qiladi. U xuddi Yung Freyd gʻoyalaridan qattiq taʼsirlanganiga qaramay, ayrim qarashlarini mutlaq inkor etishi natijasida ongosti arxetiplarini belgilagani kabi, Derridaning Sossyurdan taʼsirlanib, oʻz navbatida bu gʻoyalarning koʻp qismini shubha ostiga olishidan paydo boʻldi. Derrida til va nutq – ong belgisi ekaniga qoʻshiladi, biroq, yozuv aynan ongdagi narsaligini inkor etadi. Yozuv orqali biz doim ham haqiqatni bayon etmaymiz yoki nutqda chiqadigan his, ohang, maʼnolilikni yozuv toʻliq qamrab olmaydi. “BOR” – shu soʻzning qanday va nima maʼno anglatayotganini nutqdagi buyruq yoki his-hayajon, darak kabi ohang belgilaydi. Yozuvda esa bu imkonsiz (tinish belgisi qoʻyilmasa). Yaʼni yozuvning oʻzi ongning yoki nutqning aynan inʼikosi, toʻppa-toʻgʻri maʼnosi yo haqiqati boʻlolmaydi. Keling, endi buni boshqa narsalarga – jamiyat strukturalariga nisbatan tatbiq etamiz. 

Strukturalistlardan biri antropolog Levi-Stross qadimgi xalqlar turmush tarzini oʻrgangan va maʼlum struktura ishlab chiqqandi. Deylik, matriarxat davridan beri iyerarxiyaning bosh qismida erkak turadi va inson deganda ham erkak tushuniladi, avvalo. Bu qadimgi xalqlar va zamonaviy jamiyatlar yashab kelayotgan jamiyat strukturasi. Ammo bu hol doim haqiqatmi yoki haqiqat boʻlgan taqdirda ham shunday qolaverishi toʻgʻrimi? Post-strukturalistlar birinchi navbatda buning haqiqat emasligini shubhaga oladi. Bizning jamiyat ham qanchalik patriarxal boʻlmasin, unda ayollar hukmronlik qilgan davrlar boʻlgan. “Qirqqiz” eposi, Toʻmaris haqidagi rivoyatni yoki Nodirabegim hokimiyatni boshqargan davrlarni istisno qilolmaymiz. Ular universal haqiqat deb kelingan (“doimiy patriarxal jamiyat boʻlganmiz”) fikrni soʻroq ostida qoldiradi. Yaʼni universal haqiqatning tafovutlari chiqib keladi. Patriarxal jamiyat strukturalizm uchun oʻzgarmaslik, universallik boʻlsa, poststruktralizm endi uni shubhaga oladi. U universallik emas, tafovutlar haqida gapiradi va koʻz oldimizda olamning universal, haqiqiy yo oʻzgarmas deb oʻylangan qiyofasini buzadi. Va bu buzishni dekonstruksiya orqali amalga oshiradi. Dekonsturuksiyaning oʻzi konstrukni buzish demakdir. Doimiy patriarxal boʻlib kelgan jamiyat buyogʻiga ham shunday davom etishi shartmas, bu konstrukni buzish, erkak va ayol oʻrtasidagi iyerarxiyani yoʻqqa chiqarish mumkin. Iyerarxiyaning boshida na erkak, na ayol, na nabotot va tabobat turishi shartmas, ular oʻzaro tengdir, deydi post-strukturalizm. Strukturalizm esa bu iyerarxiyani quyidagicha baholagandi: Iyerarxiyaning boshida butun jamiyatlarda erkak turgan. Keyin ayol, keyin baliq va hokazo.

Feminizm harakati ham aynan post-struktural konsepsiyadan oʻsib chiqdi. Misolni soddalashtirish uchun, koʻz oldingizga bir namuna keltirsam: yaqinda ekranlarga chiqqan “Anora” filmi oʻzbek auditoriyasi oʻrtasida keng muhokamalarga sabab boʻldi. Film nima uchun mukofotlarga loyiq koʻrilgani koʻpchilik tushuna olmadi. Fikrimcha, uning eng katta mohiyati ongimizdagi haqiqatni parchalagani – dekonstruksiya qilganida. Amerika dunyodagi koʻplab uchinchi mamlakatlar aholisi uchun “sehrli diyor”, u yerda daraxtdan pul yogʻiladi, deb ishonadiganlar bor. Ammo film buning mutlaqo aksini koʻrsatadi. Amerikadagi ishchi sinf (iyerarxiyaning eng pastki qavatida turgan ayol) uchun hayot nihoyatda mashaqqatli, shafqatsiz raqobatga, kurashga toʻla. Agar kinoni zamonaviy ertak deb olsak, afsuski, bu safar syujet anʼanaviy xotima topmaydi. Ertakshunos Proppga koʻra, oq otli shahzodani kutuvchi qiz bosh qahramon boʻladigan barcha ertaklar murod-maqsadiga yetish bilan tugishi kerak – chunki anʼanaviy struktura va arxetipik tasavvur doim shunday boʻlib kelgan. “Oppogʻoy”, “Kuloyim”, “Sohibjamol va maxluq”, qisman “Zumrad va Qimmat” kabi. Anora ham mana shu universal strukturaga ishonardi. Korchalon yigitcha uni botqogʻidan qutqarishini orzu qildi. Bu uchun kurashdi, hatto. Yakunda esa teshik togʻora bilan qoldi. Demak, eng pastki qatlamda turgan “zolushka”ni endi biror erkak qutqarmaydi (bu yerda tafovut vujudga keladi) – bu shu paytgacha boʻlgan tasavvurlarimizni dekonstursiya qiladi, uning ustiga amerikancha orzu biz oʻylagandek jozibalimas, u faqat iyerarxiya tepasidagilargagina xizmat qiladigan ruhlantiruvchi omil ekan, xolos. Sen botqoqda tugʻilib, iyerarxiyaning tepasiga moʻjiza tufayli ham borib qolishing dargumon. Kino koʻz oldimizda ozod, sehrli, moʻl-koʻl Amerika haqidagi universal (abstrakt) xayolni Anora qismatida tafovutlar bilan yoʻqqa chiqaradi. Mana uning dekonstruktiv, post-struktural mohiyati! Endi bevosita Shahzod Shomansurovning “Fransuz buldogi” hikoyasiga qaytsak, axir tepada yozilganlarning barchasi mazkur hikoya tahliliga havola edi xolos.

Diqqat, spoyler! Avvalo, tahlil tushunarli boʻlishi uchun hikoya syujeti borasida spoyler qilib ketishga majburman. Hikoyada ikki jinoyatchi qahramonning biri oʻlaman deb turgan, ovqat chaynash uchun ham ogʻzida tishi qolmagan fransuz buldogini sotib oladi, azbaroyi egasi – kampirga rahmi kelganidan, toʻrtta nonning puliga! Hikoyada it asosiy qahramon boʻlmasa-da, bosh qahramonlarga katta gʻalva orttirishi vajidan markaziy oʻrinni egallaydi. Demak, hayot tarzimizga insonlar emas, vaqti kelsa, hayvonlar ham eng katta taʼsirni oʻtkazishga qodir, bu esa hayvonlarning insondan past turuvchi oʻrnini (universal haqiqatni) shubha ostiga oladi. Shu yerning oʻzida tafovut kelib chiqadi. Hikoyada bunday tafovutlar juda koʻp – uning nomiyoq anʼanaviy struktural iyerarxiyani buzadi. Asar jinoiy toʻdaga xizmat qiladigan ikki sherik haqida. Demak, iyerarxiyaning eng pastida turgan odamlar haqida oʻqiysiz bu hikoyada ham. Bizni hayron qoldirib, qahramon goʻsht tashuvchi boʻlib chiqadi. Nega hayron qolaman? Sababi bunday qahramonga adabiyotimizda birinchi marta duch kelyapman. Hikoyada goʻsht haqida shunaqa koʻp maʼlumot oʻqiysizki, agar strukturalist va post-strukturalistlar dargʻalaridan biri Rolan Bartning muallif oʻlimiga ovoz berib, amalga oshirgan tahliliga tayansak, faqat matnning oʻzi qolsa va hech qanday maʼno unda ustuvorlikka daʼvo qilmasa, bu goʻsht haqidagi maʼlumot, degan xayolga borasiz. Hikoyada lahm, sur, yangi soʻyilgan, quritilgan, muzlatgichda saqlangan goʻshtlar haqida ensiklopedik maʼlumotlarni keltiradi va siz hech qachon goʻshtga shunchalik razm solmaganingizga amin boʻlasiz. Roviy muzxonada saqlangan goʻshtni eng badboʻy va badhazm deb topadi, shunday boʻlsa-da u muzxonalarda tashiladigan tonna-tonna goʻshtlarni eltish bilan shugʻullandi. Faqat shu goʻshtning oʻzi tashilsa qani, baʼzan goʻsht va dumaloq dudlangan kolbasalar ichida ziravor shaklida mayda-mayda nozik va qimmatbaho toshlar tashiladi. Butun goʻsht tashishning mohiyati shu yerda ochiladi – goʻsht shunchaki niqob, aslida esa avtoritetlarning boylik manbasi boʻlgan toshlar muhim. Goʻsht esa bojxona postidagi itlarni yaxshigina chalgʻitadi. Razm soling, hikoya boshdan-oyoq chalgʻitishga qurilgan. Endi bu yerda post-strukturalistlarning yana bir yetakchisi Jan Bodriyarning simulyakor nazariyasiga murojaat qilish oʻrinli. Simulyakorlar – asl voqelikni niqoblab, bizni chalgʻitadigan, yolgʻon boʻrttirilgan hodisalardir. Bodriyar zamonaviy OAVning ayni shunga qurilganidan shikoyat qilgandi.

Hikoyada butun shaharni boshqaruvchi, boshqalarga ish beruvchi hokimi Mutlaq janoblar ham aslida koʻzlarga parda tashlab, goʻyoki halol ish qilayotgandek boʻlib (odamlarga goʻsht yetkazib), aslida oʻz manfaatlari uchun oʻyin oʻynab berishyapti. Bunday simulyakorni kundalik hayotimizdagi eshak goʻshtlari yo odamlarni soʻyib sotishdek “simulyakor goʻshtlar” misolida allaqachon koʻrib boʻlganmiz. Yoki goʻshtga aloqasi yoʻq, ammo motiv hikoyadagi goʻsht motivi bilan aynan boʻlgan simulyatsiyalar hayotimiz va jamiyatimizning asosini tashkil etmaydimi?! Strukturalizm hamma narsa koʻringaniday ekani va olam shu tarzda mavjudligini yoqlasa, poststrukturalizm hamma narsa koʻringaniday emasligini bizga koʻrsatadi. Oʻz navbatida mazkur hikoya ham. Asarda bundan ham dahshatli simulyakor bor – muzxonalarda baʼzi-baʼzida odam goʻshti tashib turiladi. Xoʻjayinlarga maʼqul boʻlmagan xizmatchilar va dushmanlar soʻyilib, itlarga tashlanadi. Bu biz koʻrayotgan dunyoning iyerarxiyalashgan haqiqati. Shunday ekan, biz koʻrgan dunyoda faqat qullar xoʻjalariga “yem” boʻladimi yoki itlar odam goʻshtini yegani kabi tafovutli holatlar ham bormi? Albatta bor. Hikoyada burilish yasaydigan nuqta aynan universal dunyoning istisnosini koʻrsatadi. Ikki sherik galdagi xizmat safarida goʻsht tashishmas, balki muzxonali yukmashinalarni oʻgʻirlash vazifasini olishadi. Ular xoʻjayin nima desa shuni qiladigan odamlar, buyruq birinchi xoʻjayindan kelgan deb oʻylab soʻzsiz amrga boʻysunishadi. Toʻgʻri, bu xatarli ish, oʻlib ham ketish mumkin, axir boshqa bir avtoritetning qimmatbaho toshlarini oʻgʻirlash kerak, shubhasiz, ular yaxshi himoya qilinadi qoʻriqchilar tomonidan. Ammo buyruqqa boʻysunmaslik bajarmaslikdan-da xatarli. Biz xavfsizlik istab doimo universalga tomon oshiqamiz, axir rahbarlarimiz buyrugʻiga boʻysunishimiz bu hammamiz uchun universal hol. Bu ishimizni, daromadimizni xavfdan asraydi. Kulminatsiya shundaki, ular oʻmargan yuk mashinasi aynan oʻzlari xizmat qiladigan Janobniki boʻlib chiqadi, taqdirni koʻring! Endi sheriklar qidiruvda, Janob terilariga somon tiqadi topsa. Ammo balki kechirim soʻrashsa, hammasi yuvilib ketar. Ular ham shu umidda edilar. Roviy “toshli” kolbasani asrash maqsadida uyiga olib keladi va qattiq charchoqdan keyin uyquni urarkan, kolbasini tishsiz fransuz buldogi chaynamay va yamlamay yutardi. Mana shu yerda voqelik qahramonlar uchun ham, biz uchun ham chappa aylanadi. Sirasini aytganda, dunyo chappa aylanadi. Endi post-strukturalga qaytaylik. Post-struktural aynan universalga qarshi chiqadi, dunyoning “chappa” aylanish holatlari bor ekan, universal tarz boʻlishi mumkin emas, deydi. Masalan, oila. Yaxshi niyat bilan turmush quriladi, oila baxt va himoya, yelkadoshlik maskani deb bilinadi, lekin tengma-teng yarim holatda bu oʻzi oqlamaydi. Shunda oilaning baxt strukturasi sifatida haqiqat yoki absolyutligi universalmi? Albatta, yoʻq. Shu kabi qahramonlar ham oʻsha toshlarni oʻmarib, hayotini yaxshilashni istashgandi, xavfsizlik va himoyaga qochgandi. Ammo mutlaq teskari – tafovutli holatga duch kelishdi. 

It kolbasani yegani mayli, urchish mavsumi boʻlgani uchun koʻppaklarga iliqib, uydan ham ketib qoladi. Ana endi tomoshani koʻring! Butun shaharni shaloq aravada kezgan roviy uni topolmaydi, demak, hukm tayin. Sheriklarning kallasi ketadi. It qidirib charchagan eltarimiz oxir oʻlimoldi sherigini tashlab qoʻymaslik uchun unikiga boradi – birga Janobnikiga borishmoqchi, oʻlimni boʻyniga olishmoqchi edi. Ammo sherik uyda yoʻq, telefonga ham javob bermaydi. Noxushlikning hidini olib, boʻyinni dovga tikib, tikka Janobnikiga yoʻl soladi u. Ichida allaqachon sherigi Janobning itlariga yem boʻlgan, degan hadik. Oʻzi ham ich-ichdan hayot bilan vidolashib boryapti. 

Borsa, Janobnikida kimsa yoʻq, itlar tumshugʻidagi qonni yalab, oyoq sarmab yotibdi. Janob oʻtiradigan qora kursida kimdir yastangan. Itlar kimning goʻshtini yeb qorin qappaytirdi ekan? Taxmin qilganingizdek, sherik allaqachon asfalasofilinga ravona boʻlgan. Universal olam strukturasida shunday boʻlishi kerak edi. Axir qachon kichik bir qul butun boshli xoʻjayin va xoʻjayinning tizimiga qarshi chiqa olardi? Ammo hikoya buning aksini isbotlaydi. Oʻsha yastanib oʻtirgan Sherik edi va u it quvib yurgan ogʻaynisini kutayotgandi. Ogʻaynisi kelishini bilardi. (Qarang, biz hikoyani Mutlaq post-struktural, deb aytolmaymiz, sababi hali doʻstlikka ishonch, yomon kunda yolgʻiz qoʻymaslikka diyonat bor va tuygʻular transdentdir) Yigitning yuragi yorilay deydi. Qanday qilib bitta oʻzi qoʻriqchilardan oʻtib, xoʻjayinni soʻyib itlarga yem qildi, butun boshli qoʻriqchilardan oʻtib a?! Eʼtibor bersak, bu oʻrinda tahlika, qatʼiy-qonun qoidaning kutilmagan tasodifiy oʻzgarishi sheriklardan koʻra Janobning hayotida keskin oʻzgarish yasadi. Yaʼni avtoritet, mol-davlat ham xavfsizlik himoyasi emas, u soniyalardayoq oʻzgaradi. Derrida universal deb bilinadigan olam modeli va qoidalarini metafizika nomi ostiga birlashtiradi. Bu maʼnodagi metafizikaga koʻra hokimiyat tepasida nasl-nasab yo puli boʻlgan erkak yoki “ota” hukmronlik qilishi kerak. Lekin bu doim ham shundaymi? Eng pastki iyerarxiyadagi va deyarli nasabi nomaʼlum kimsa xoʻjayinni itlarga yem qildi-ku, endi iyerarxiyaning tepasiga u kelmaydimi? Bu yerda yana tafovut paydo boʻladi. Universal, haqiqiy koʻringan hamma narsaning muvaqqatligi ochiladi. Metafizika tarafdorlari har qanday tafovut identitetdan (oʻzlikdan) kelib chiqadi desa, post-strukturalizm identitet tafovutdan kelib chiqadi, deydi. Biz hammamiz qassob yigit yangi xoʻjayin boʻlishiga ishonamiz. Strukturaga koʻra shunday boʻlishi joʻyali. Biroq barchamizni hayron qoldirib, u oʻzini endi xudo yoʻliga bagʻishlamoqchi ekanini eʼlon qiladi, shu bilan koʻzdan butkul gʻoyib boʻladi. Mana shu kutilmaning kutilmagan tafovutidan “qassob”ning haqiqiy identiteti kelib chiqadi. Axloqsizday koʻringan odam ich-ichidan zaxa yetmas axloqni – transdentni qidirib yurgan boʻladi, aslida. Transdent – aqldan tashqaridagi oliy tartiblar va axloq, oliy gʻoyalar dunyosi borligiga ishonchdir. Diniy rakursdan aytganda, bu – xudo. Moddiyatdan tashqaridagi maʼnaviy olam. Post-strukturalizm moddiy dunyodan tashqaridagi olamni inkor etadi. Shu sabab hikoyaning mazkur oʻrnida qahramonning tafovut orqali asl identiteti ochilgani, matn shaklan post-struktural boʻlganiga qaramasdan, mazmun hikoya yakuni metamodernga tegishlidir. Metamodern zamonaviy insonning yana anʼanaviy himoya qoʻrgʻonlariga qaytishini tushuntirib beradi. Metamodern zamonda inson koʻproq dindorlashadi va axloq borasida oʻsha universal jiddiylik va qatʼiylikka ehtiyoj sezadi. Biroq mana shu mangu deb bilingan maʼnaviy olam strukturalari ham qachondir zaif bir tasodifiylik tufayli qulab tushishi mumkin. Zero, yasham shunday qurilgan. Hatto, mangulik strukturalari ham muvaqqatdir.

Hikoya shu bilan tugaydimi, bor-yoʻq maʼnosi shumi? Yoʻq, albatta. Men asosan hikoyadagi ikkinchi qahramon taqdiri tahliliga toʻxtaldim. Ikkinchi darajali emas, zero, hikoyada ham, post-strukturalizmda ham iyerarxiyaviylik yoʻq, uni inkor etadi. Hikoyada bitta maʼno ustuvor emas. Koʻplab maʼnolar va yana taqdirlar yozigʻi bor. Uni oʻqib, xulosa qilishni oʻquvchiga qoldiraman. Yana bir tilagim, oʻquvchi biror asar oʻqirkan, aynan dominant maʼno qidirmasdan, til, tasvir goʻzalligidan zavq ololsa, bugungi oʻzbek oʻquvchisining badiiy didini dekonstruksiya qilgan boʻlar edi. Hozir asosan nima demoqchiligini qidirib – maʼnoni izlab asar oʻqiymiz. Biroq bu qanchalik toʻgʻri? Ayni shu tasavvur va odatimiz ham dekonstruksiyaga muhtoj deb oʻylayman. Qolaversa, Shahzod Shomansurov hikoyalari aniq va dominant, olamshumul maʼnoga daʼvo qilmasdan, til va mayda detallar orqali uslub va hikoya yaratayotgani uni haqiqiy zamonaviy adabiyot ijodkoriga xoslaydi. Strukturalizmga koʻra tilda va yashash tarzimizda dominant maʼno va belgilar ustuvor, Derrida buni rad etdi. Shahzod Shomansurovning hikoya qurishi ham buni inkor etadi. Bu yerda gap mazmun haqida emas, aksincha, asarlarning ichki strukturasi, shakliy tuzilishi haqida ketyapti.

Zamonaviy adabiyot asarlari va zamonaviy jamiyat hayot tarzi, ijtimoiy, siyosiy, madaniy qurilishiga ham dekonstruktiv yondashib koʻrsak, mutlaq haqiqat deb oʻylagan koʻp tushunchalarimizdagi tafovutni koʻramiz. Oʻzbek jamiyati fikriy qatlami dekonstruktiv yoʻldan ketyapti va bu ayni kutilgan, kerakli hol. Qadriyatlar bilan munosabatda ham shu narsani sezish mumkin. Zamonaviy adabiyot ham buni insho qilib boryapti. Faqat endi matnni mikroskopning tagiga olib maydalaydigan tahlilchilar va oʻquvchilarga ehtiyojimiz bor.

Tillaniso NURYOGʻDI,

Filologiya fanlari boʻyicha

falsafa doktori