“Бирпас”ми, “иккипас”?..


Сақлаш
23:11 / 01.11.2024 0 400

“Биз билан бирпас ўтиринг”, деймиз. Умуман бирпас сўзини кўп ишлатамиз. Лекин унинг тарихини, кечмишини, саккиз оға-инидан бир ўзи ёлғиз қолганини, етти ака-укаси эса тарих тўзонларида йўқ бўлиб кетганини билмаймиз. Қизиғи шундаки, бирпас сўзидаги пас қисми тилимиз тарихида “кечанинг саккиздан бири” деган маънони англатган. Шунинг учун ҳам кечанинг бир паси, икки паси, уч паси, тўрт паси, беш паси, олти паси, етти паси ва ниҳоят, саккиз паси каби иборалар тилимизда ишлатилган. Бир кеча саккизга бўлинган. Хуллас, улар жами саккиз оға-ини бўлишган. Шунингдек, пас сўзининг “риоя, эътибор”, “сақлаш, қўриқлаш” деган маънолари ҳам бўлган. Бирпас сўзининг пайдо бўлиш тарихи “Ўзбек адабий тили лексикаси тарихи” китобида шундай изоҳланган. Японларда ҳам шунга ўхшаш ҳолат кечанинг ҳайвонлар номи билан соатларга бўлиниши бор.

 

Кечанинг уч пасиғача йўл юрдик.                

(“Бобурнома”дан)

 

Бир пос чу тундин ўтти ул хайл,

Тушлуқ туши қилди уйқуға майл.

(Алишер Навоийнинг “Лайли ва Мажнун” достонидан)

 

Эшқобил ШУКУР

 

Бобосўз изидан китобидан.

Изоҳ йўқ

Изоҳ қолдириш

Сўнгги қўйилган

Барчаси

Қатра

15:04 / 17.04.2025 0 17
Марҳамат ая соғинчи

Биласизми?

10:04 / 08.04.2025 0 81
Нархнинг навоси

Биласизми?

17:03 / 12.03.2025 0 190
Туркистондаги қадимий аёллар байрами



Кўп ўқилган

Барчаси

Қомус

15:04 / 19.04.2023 0 9433
Жадидчилик

Қатра

20:08 / 18.08.2022 15 5346
Илк ватан

Қатра

01:01 / 10.01.2022 7 4934
Бир қоп ун

Қомус

22:08 / 04.08.2023 0 4439
Миллий урф-одатлар

Қатра

17:08 / 21.08.2022 6 4368
Тинчлик

Қатра

01:01 / 18.01.2022 2 3574
Ўқиш пули

Бир куни...

03:12 / 09.12.2021 3 3160
Ҳар нарса ҳам кўринганидек эмас

//