Феноменализм


Сақлаш
17:11 / 13.11.2023 0 550

Феноменализм (юнонча phainomenon – юз берувчи) – ноёб, камёб, кам учрайдиган ҳолат ёки инсон, ҳис-туйғу тажрибаси билан пайқаладиган, ёрқин ҳодисани англатувчи тушунча билан боғлиқ бўлган фалсафий таълимот. Бунда фақат ҳодисаларгина (феномен) билишнинг объекти ҳисобланади. Феноменализм ривожланиши натижасида оламни ғоялар ёки «сезги комплекслари» мажмуи, деб билувчи (Ж.Беркли) ҳамда сезгилар замирида нима борлигини билиш мумкин эмас, дейдиган агностицистик (Д.Юм) ёндашувлар пайдо бўлади. Феноменализм ҳодисалар оламида ташқаридаги мавжудликни («ғоя», «моҳият», «нарса ўзида»ни) эътироф этиб, уни қандай бўлса шундайлигича, «охиригача» билиб бўлмайди деб таълим беради. Феноменализмдаги бундай қараш скептицизм ва агностицизм (И.Кант, О.Конт, Г.Спенсер ва бошқа) таълимотларига хосдир. Ҳозирги замон позитивизмида феноменализм лингвистик шаклда намоён бўлмоқда. Унинг асосий тезиси тажрибани «объектив» ёки «феноменалистик» тилда ифодалаш мумкинлигидан иборат. Илгарилари нарсалар ҳақидаги мулоҳазаларни онгнинг мазмуни ҳақидаги қарашлардан иборат қилиб қўйиш батамом мумкинлигини эътироф қилган баъзи неопозитивистлар сўнгги вақтда бу уринишларнинг беҳудалигини англай бошлади. Ҳақиқий фалсафий нуқтаи назардан қараганда, феноменализмнинг бошланғич тезиси асоссиздир, чунки унда билиш воқелик ва амалиётдан ажратиб қўйилган.

Изоҳ йўқ

Изоҳ қолдириш

Сўнгги қўйилган

Барчаси

Бир куни...

17:11 / 10.11.2025 0 84
Кўрпача

Ҳикмат

12:11 / 07.11.2025 0 83
Қаҳрамон

Қатра

11:09 / 17.09.2025 0 183
Қаҳрамон



Кўп ўқилган

Барчаси

Қомус

15:04 / 19.04.2023 0 13356
Жадидчилик

Қатра

20:08 / 18.08.2022 15 6161
Илк ватан

Қомус

22:08 / 04.08.2023 0 5910
Миллий урф-одатлар

Қатра

01:01 / 10.01.2022 7 5485
Бир қоп ун

Қатра

17:08 / 21.08.2022 6 4936
Тинчлик

Қомус

15:04 / 18.04.2023 0 4571
Радикализм

Қатра

01:01 / 18.01.2022 2 3826
Ўқиш пули

//