Психология (юнонча psyche – жон, logos – таълимот) – «жон», «руҳ» ҳақидаги фан, таълимот. Бироқ ҳозирги даврда «жон» тушунчаси ўрнига «психика», «руҳият» ибораси қўлланмоқда. Ушбу маънода «жон» ва «психика» тушунчалари айнан бир хил мазмунни билдиради. Психология фанининг кейинги даврдаги тараққиёти улар ўртасида талай тафовутларни келтириб чиқарди. Психика тўғрисида дастлабки тасаввурга эга бўлиш учун, даставвал, психик ҳодисалар моҳияти билан танишиш керак. Одатда, психик ҳодисалар деганда, ички, субъектив тажриба далилларининг (воқеликнинг) намоён бўлиши тушунилади. Психика ҳаётнинг сезги, идрок, хаёл, тафаккур каби ҳар бири алоҳида олинган яққол шаклларидан иборат. Ички субъектив тажрибанинг ўзи, инсондаги қувонч ёки зерикиш туйғулари нималарнидир унинг эсига тушириши, бирон-бир хоҳиш ёки интилиш кечинмалари, хотиржамлик ёки ҳаяжонланиш ҳисларининг барчаси шахснинг ички дунёси таркибий қисмлари, яъни буларнинг ҳаммаси субъектив психик ҳодисалар ҳисобланади. Субъектив ҳодисаларнинг асосий хусусияти уларнинг бевосита субъектга тааллуқли эканлигидир. Агар инсон идрок қилса, сезса, фикрласа, эсласа, хоҳиш билдирса, албатта, ана шу ҳодисаларни бир даврнинг ўзида тушуниб (кузатиб) ҳам туради. Инсон интилса, иккиланса, қарорга келса, биз уларнинг барчасини содир бўлаётганлигини англаб турамиз. Шунинг учун психик ҳодисалар бизнинг руҳиятимизда содир бўлишидан ташқари, улар бевосита кўз ўнгимизда намоён бўлиб туради. Образли қилиб айтганда, одамнинг ички дунёсида турли ҳодисалар вужудга келади, кечади, одатда, шахс бундай ҳодисаларни ҳаракатлантирувчи кучи ҳамда уларнинг томошабини ҳисобланади. Психиканинг турли шаклларда кўриниши, жумладан, психик жараёнлар, англашилмаган ҳолатлар, хулқ-атвор, психосоматик ҳодисалар, инсон ақл-заковатининг мўъжизакорлиги моддий ва маънавий маданият маҳсулини яратади.

Ҳар қандай воқеликда, ҳодисаларда, маҳсулларда психика намоён бўлади, ўз хусусиятларини ажратади, фақат улар орқалигина психикани ўрганиш мумкин. Психологик воқелик – субъектнинг ички кечинмаларининг таркибий қисмлари билан бир қаторда, уларни объектив шакллари (хулқ-атвор, фаолият маҳсули, ижтимоий-маданий ҳодисалар) орқали психиканинг хусусиятлари, ҳолатлари, қонуниятлари ни ўрганиш тушунилади. Яъни, инсон онгидан ташқари унга боғлиқ бўлмаган ҳолда ҳукм сурувчи объектив борлиқ (атрофимиздаги нарса ва ҳодисалар, муҳит, шароит) ва бошқаларнинг психикада акс этиши психологик воқелик деб аталади. Бугунги кунда нафақат психология, балки унинг алоҳида соҳалари бўйича ҳам бой илмий материаллар тўпланган. Жаҳон психология фани тажрибасида қатор соҳалар, жумладан, меҳнат психологияси (муҳандис психологияси, авиация психологияси, космик психологияси), педагогик психология, тиббиёт психологияси, саломатлик психологияси, махсус психология, юридик психология, ҳарбий психологияси, савдо психологияси, спорт психологияси, умр даврлари психологияси, қиёсий психология, социал психология, психофизиология, экспериментал ва амалий психологияси кабилар психологиянинг мустақил тадқиқот предметига айланган.