Миллий анъаналар – миллат ҳаётининг турли соҳаларида намоён бўладиган тушунчалар, белгилар, хусусиятлар, қадриятлар, фаолият турлари, одатлар ва хислатларнинг авлоддан авлодга ўтиши ҳамда мерос бўлиб қолишини ифодаловчи тушунча. Миллий анъаналар умуминсоний анъаналарнинг бир миллат даражасида намоён бўлишидир. Улар орқали ҳар бир миллатнинг муайян даврдаги ўзига хос хусусият, ҳаёт тарзи, маданияти, фани, адабиёти ва бошқа соҳалардаги эришилган натижалар ва ютуқлари бошқа даврда яшаётган авлодларга етказилади. Миллий анъаналар ранг-барангдир. Уларда ҳар бир миллатга хос хусусиятлар намоён бўлади. Масалан, бутун дунё халқларига хос меҳмондўстлик анъанаси ўзбекларда русларникидан, грузинларники инглизларникидан фарқ қилади. Миллий анъаналар миллатни бирлаштириш авлодлараро ворисликни таъминлаш воситасидир. Муайян миллий анъаналарни бажаришда кишилар ижтимоий келиб чиқишидан қатъи назар, бир хилда ҳаракат қилади. Миллий анъаналарда миллатнинг бетакрорлиги, миллат ҳаётининг ўзига хослиги, ворисликнинг муҳим миллий жиҳатлари намоён бўлади. Ҳар бир халқ ўз миллий анъаналарининг соҳиби, уларнинг сақловчисидир. Миллатнинг ҳар бир авлоди миллий анъаналарни ўтмишдан келажакка етказиб берувчи инсонлар руҳида тарбияланиши керак. Миллатнинг таназзули миллий анъаналарнинг ҳам таназзулидир. Собиқ иттифоқдаги мафкуравий тазйиқлар миллатлар ва миллий анъаналарга ҳам салбий таъсир кўрсатган эди. Миллий анъаналарнинг айримлари «ўтмиш қолдиқлари» сифатида баҳоланар, уларнинг барҳам топиши тўғрисидаги ғайримиллий ва ғайриилмий ақидалар тарғиб қилинар эди.

Ўзбекистон мустақилликка эришгандан сўнг миллий анъаналарга эътибор кучайди. Улар мустақилликни мустаҳкамлашнинг муҳим воситаси, кишиларни маънавий камолотга етказишнинг омили сифатида катта аҳамият касб этмоқда. Миллий анъаналарнинг жамиятдаги аҳамияти ва миллат истиқболига таъсири, айниқса, мустақиллик шароитида билинади. Мустақилликнинг вазифаларидан бири – тегишли давлатга ном берган миллатни юксалтириш, дунёга танитиш, миллатнинг кучини, салоҳиятини, қобилиятини, шижоатини ва унинг мустақилликка молик эканини намоён қилишдир. Бундай олижаноб фаолият эса миллий анъаналарни тиклаш, такомиллаштириш ва бойитишсиз мумкин эмас. Чунки, бу – айни миллатнинг авлоддан авлодга ўтиб борадиган ва жамоатчилик фикри билан муҳофаза қилинадиган ижтимоий ахлоқ, ижтимоий муносабатларнинг меъёри ҳамда қоидаларидир. Шу маънода, миллий анъаналар миллатнинг тарихини, ақл-заковатини, дидини, ижтимоий воқеалар ва ҳодисаларга бўлган муносабатини, турмуш тарзини ҳам ифода этади. Миллий анъаналар барча миллатларда мавжуд, аммо, улар ҳар бир миллатда ўзига хос ва бетакрордир. Ишлаб чиқариш жараёнини ташкил қилишда миллий анъаналарни инобатга олиш бу соҳадаги муваффақият гаровдир. Масалан, Япония, Германия ва бошқа бир қанча мамлакатлар шу омилдан самарали фойдаланиб, юксак натижаларни қўлга киритмоқдалар. Шундай экан, миллий анъаналар масаласида жаҳоннинг илғор тажрибасини ўрганиш ўта муҳимдир.

Бугунги кунда асрлар мобайнида шаклланган, авлоддан авлодга бебаҳо мерос сифатида ўтиб келаётган миллий анъаналар билан бирга Мустақиллик, Наврўз, Ўқитувчилар ва мураббийлар, Хотира ва қадрлаш куни каби байрам ва маросимларимиздан жамият ҳаётига замонавий маъно-мазмун бахш этиш йўлида оқилона фойдаланиш зарур. Миллий анъаналаримизни ўрганиш, тарғиб этиш билан бир қаторда, тўй-маъракаларни, уларнинг таркибий қисми бўлган одат ва удумларни ихчамлаштириш, бу борада исрофгарчилик ва дабдабабозликка йўл қўймасликка алоҳида эътибор қаратиш даркор. Кишилар қалбига ишонч руҳини бахш этишга хизмат қиладиган миллий анъаналар аждодларимизнинг бебаҳо мероси ва умумбашарий қадриятларга таяниши, ёшларни комил инсон қилиб тарбиялашга ундаши, мамлакатимизнинг дунё ҳамжамиятига интеграциялашувини таъминлашга ёрдам берадиган маънавий омилга айланишига ҳаракат қилиш лозим. Ана шундагина миллий анъаналар сабр-тоқат, меҳр-оқибат, андиша, урф-одатларга ҳурмат, яхшиларга эргашиш, ёмондан қочиш каби халқимиз фазилатларининг янада сайқал топишига хизмат қилади. Шу тариқа, асрлар мобайнида шаклланган, авлоддан авлодга ўтиб келаётган миллий анъаналаримиз мамлакатимизда амалга оширилаётган ислоҳотларнинг муҳим омилига айланди ва миллий ғоя билан уйғунлашиб, бунёдкорлик ва яратувчанлик ишларига хизмат қилмоқда.