Маънавий бойликлар – кишилик жамият тараққиёти жараёнида кўплаб авлодлар тафаккури ва ақл-заковати билан яратилган маънавий мерос, маънавий бойликлар, кўҳна тарихий ёдгорликларни ифода этувчи тушунча. Масалан, қарийиб уч минг йиллик тарихга эга бебаҳо маънавий обида, «Авесто», халқ оғзаки ижодининг ноёб дурдонаси бўлган «Алпомиш» достони, энг азиз ва мўътабар байрам – Наврўз айёми, маънавиятимизнинг ажралмас қисми муқаддас динимиз, буюк аждодларимиз Имом Бухорий, Имом Термизий, Имом Мотуридий, Муҳаммад Мусо Хоразмий, Ал-Фарғоний, Ибн Сино, Абу Райҳон Беруний, Амир Темур, Мирзо Улуғбек, Алишер Навоий каби жадид боболаримизнинг улкан маънавий-маърифий, илмий, ижтимоий-фалсафий мероси, давлатчилик тажрибаси бугунги кунда ҳам мамлакатимизнинг ҳар томонлама тараққиёти, ёруғ истиқболига хизмат қилиб келмоқда.

Маънавий ворислик – миллий-маънавий қадриятлар, урф-одат, анъана, ғоялар, тажриба, билимларнинг авлоддан-авлодга мерос бўлиб ўтиши, маънавиятнинг узлуксиз жараён сифатидаги ўзгарувчанлиги ва авлодлар ўртасида маънавий ришталарнинг узвий боғлиқлигини ифода этадиган тушунча. Бу жараён инсониятнинг тараққиёти давомида тўпланган маънавий бойликларни яхлит ҳолда авлодларга узатиш, кишиларнинг дунёқараши, маданий савияси, билими ва маънавиятнинг бойишига хизмат қилади. Турли соҳаларда ворислик механизми ўзига хос тарзда кечади: санъатдаги мезонлар фандагидан, табиий фанлардаги ҳолат гуманитар фанлардагидан фарқланади. Ворислик (мерос) маҳаллий ёки умумдунёвий шаклларда намоён бўлиши мумкин. Ворисликнинг маҳаллий шаклида маданиятнинг касбий, миллий, этник ва бошқа жиҳатлари ифодаланса, жамики инсониятнинг маънавий мулкига айланган маънавий бойликларда маънавий ворисликнинг умуминсоний шакли намоён бўлади. Масалан, қадимги Миср эҳромлари, юнон обидалари, Темур ва темурийлар ёдгорликлари каби моддий ва маънавий мерос намуналари бутун башариятнинг маънавий бойлиги ҳисобланиб, авлоддан авлодга ўтиб келмоқда.

Аждодларимиз кейинги авлодларга мерос қолдириш учун халқ оғзаки ижоди, санъатнинг барча усулларидан кенг фойдаланганлар. Техника ва технологияларнинг тараққий этиши билан маънавий ворисликнинг янги самарали усуллари: кино тасвири, магнит лента ёзуви, расмда муҳрлаш, компьютер хотирасига жойлаш ва ҳоказо вужудга келди. Ижтимоий тараққиётнинг турли босқичларида маънавий меросни ворисийлик анъаналари асосида авлоддан-авлодга узатиш имкониятлари ижтимоий-иқтисодий, сиёсий, ғоявий омиллар билан белгиланган. Масалан, собиқ шўролар ҳукмронлиги даврида турли халқлар, хусусан, халқимиз ҳам ҳақиқий тарихи, миллий ва маънавий меросини ўрганиш, унинг бебаҳо хазинасидан баҳраманд бўлиш, бу маънавий бойликни авлоддан-авлодга безавол ўтказиш, ворисийлик анъаналари асосида авлоддан-авлодга узатиш ҳуқуқ ва имкониятидан маҳрум этилган эди. Бироқ ҳар қандай оғир ва мураккаб шароитда ҳам аждодларимиз ўзлигини, маънавий меросни йўқотмаган, уларни асраб-авайлаб, келгуси авлодларга бекаму кўст етказиб беришга ҳаракат қилган, авлодлараро ришталарнинг сақланиб қолишига эришган. Мустақилликнинг дастлабки кунлариданоқ миллий қадриятларимиз, тарихимиз, маънавиятимиз, улуғ аждодларимиз даҳоси билан яратилган бебаҳо моддий ва маънавий бойликларни бойитиш ва кенг тарғиб этиш масаласига доимий аҳамият қаратиб келинмоқда. Бу, ўз навбатида, ворисийлик анъаналарининг узлуксизлиги ва бардавомлигини таъминлайди.