Лирика (юнонча lyra – қадимги юнонларда рубобга ўхшаш мусиқа асбоби бўлиб, улар шу асбобни чалиб қўшиқ-шеър айтганлар; ана шу қўшиқ ва шеърлар лирика дейилган) – бадиий адабиётнинг эпос, лирика, драма деб номланган уч асосий туридан бири. Лирика бирор-бир ҳаётий воқеа-ҳодиса таъсирида туғилган руҳий кечинма, фикр ва туйғулар орқали турмушни акс эттиради. Лирикада инсоннинг ички дунёси шу инсоннинг ўзи ҳам, ундаги кайфиятни туғдирган ҳаёт шароитларини ҳам тасаввур қилишга имкон беради. Лирик асар, одатда, кичик ҳажмли бўлади. Лекин, шунга қарамай, у ҳам турмушни бадиий, образли акс эттиришнинг барча хусусият ва белгиларига эга бўлади. Лирика асарда конкрет индивидуал кечинмалар орқали типик кечинмалар ифодаланади, бу ҳолат лирик асарда бадиий умумлаштиришни вужудга келтиради; шоир лирикада муайян шахснинг бевосита ҳаётий кечинмасини беради, бу билан асарда характер ва кечинмани индивидуаллаштиради; шоир лирикада ёлғиз ўз фикри, ҳис-туйғусинигина эмас, балки типик кечинмаларни ифодалайди, бу эса ўз навбатида бадиий фантазияни талаб этади (бусиз лирик асар шоирнинг фақат шахсий кундалик дафтарига айланар, санъат бўла олмас эди). Демак, бадиий фантазия лирика учун ҳам хос хусусиятдир; шоир воқеликни илғор ижтимоий идеаллар нури билан ёритадиган кечинмалар, фикр ва туйғуларни тараннум этади, натижада лирика асар катта тарбиявий аҳамиятга эга бўлади. Бинобарин, лириканинг композицион тузилишида уч таркибий қисм мавжуд: биринчи қисмда асосий фикр ифодаланади, иккинчи қисмда ёрдамчи, янги мотивлар билан мавзу очилади, учинчи қисмда фикр ва туйғулар доираси тугалланади, якунланади. Буни хотима қисм дейдилар. Хотимада фикрлар, туйғулар мужассам тус олади. Масалан, Ҳамид Олимжоннинг «Ўрик гуллаганда» шеъридаги бош фикр, асосий мотив қуйидаги гўзал мисраларда ёрқин: Мана сенга олам-олам гул, // Этагингга сиққанича ол. // Бунда толе ҳар нарсадан мўл, // То ўлгунча шу ўлкада қол.

Шеърий шакл лириканинг характерли хусусияти бўлиб, у кишининг ҳис-туйғуга тўла ҳаяжонли нутқини таъсирли ифодалашда қўл келади. Шеърий шакл лирикада оҳангдорлик ва мусиқийликни вужудга келтиради. Бинобарин, лирик асар, гўё ўқиш учун эмас, балки фақат куйлаш учун яратилгандай туюлади. Лириканинг энг қадимги турларидан бири – халқ қўшиғи, ашула ва лапарлардир. Шарқ мумтоз лирикаси, жумладан, ўзбек мумтоз лирикаси ғазал, қасида, мурабба, мухаммас, мусаддас, рубоий, қитъа каби жанрлардан иборат бўлган. Ҳозир лирикани шеърнинг асосий мазмунига қараб, сиёсий ёки фуқаролик лирикаси, фалсафий лирика, интим (шахсий) лирика, табиат ё пейзаж лирикаси каби жанрларга ажратадилар. Лекин, уларнинг ҳаммасида ҳам инсон ҳаёти, муҳаббати ва нафрати, севинч ва изтироби ўз лирик ифодасини топади. Чунки ҳар қандай бадиий асарнинг марказида инсон ва унинг ҳаётий кураши, жамият ва табиат ҳодисаларига маънавий, маърифий муносабати асосий объект бўлиб туради. Инсонинг хилма-хил ҳаёт ҳодисаларига ва табиатга муносабатидан ранг-баранг лирик лавҳалар, ҳаёт поэзиясининг қаламга олинган турли-туман лирик кўриниши намоён бўлади. Чунончи, инсоннинг ижтимоий ҳодисаларга муносабати фуқаролик лирикасида, табиатга қараши пейзаж лирикасида акс этади ва ҳоказо.