Коперник, Николай (1473–1543) – буюк поляк мутафаккири ва астрономи. 1491–1595 йилларда Краков университетида таҳсил олди. Университетда астрономия ва математика мактаблари шаклланган эди. Николай Коперник ушбу мактаблар таъсирида ўз илмий интилиш ва қизиқишлари доирасини аниқлаб олади. Николай Коперник 1495–1504 йилларда Италиянинг Болонья, Падуан, Феррара университетларида астрономия ва фалсафа, таббиёт ва ҳуқуқ фанларини пухта эгаллайди, қадимги юнон тилини ўрганади. 1504 йилда Николай Коперник Польшага қайтди. «Самовий сфераларнинг айланиши» номли асарида оламнинг гелиоцентрик тизимини асослади. Унинг таъкидлашича, Ер оламнинг ўзгармас маркази эмас, негаки, у ўз ўқи атрофида айланиб туради. Иккинчидан, Ер оламнинг марказида турган Қуёш атрофида айланиб тургани боис кун ва тун алмашинади. Шунингдек, осмондаги биз кўриб турган юлдузларнинг ҳолати ўзгармасдек туюлади (аслида биз уларни нуқталардан кузатаётган бўламиз, холос). Ер Қуёш атрофида айланиб тургани учун Қуёш бошқа юлдузларга нисбатан ўз ўрнини ўзгартиргандек (яъни, ҳаракатлангандек), сайёралар эса ҳалқасимон ҳаракатланаётгандек кўринади. Биз сайёралар ҳаракатини оламнинг марказида турган Қуёшдан эмас, унинг атрофида айланиб турган Ердан кузатаётганимиз учун ҳам бу ҳаракат ҳалқасимон шаклда юз бераётгандек туюлади. Ер атрофида эса фақат унинг йўлдоши Ой айланади, деб хулоса қилади мутафаккир.

Николай Коперник ўз мулоҳазаларини фалсафий таълимот деб атади. Афтидан, бунга мутафаккирнинг қадимги юнон пифагорчилари ғоялари билан танишгани сабаб бўлса керак. Антик дунё файласуфларининг илғор ғоялари ҳам Николай Коперник эътиборидан четда қолмади. Николай Коперник асослаб берган гелиоцентризм таълимоти ўрта аср дунёқарашида кенг илдиз отган геоцентризмга барҳам берди. Николай Коперник таълимотининг немис астрономи Иоганн Кеплер ва итальян файласуфи Жордано Бруно томонидан ривожлантирилиши унинг христиан дунёқарашига нақадар зид эканини намоён этди. Натижада 1616 йилда мутафаккирнинг шоҳ асари тақиқланган китоблар қаторига киритилди ва икки асрдан кўпроқ вақт (1822 йилга қадар) эътибордан четда қолиб келди. Шунга қарамай, Николай Коперник ғоялари олам ҳақидаги янги қарашларнинг шаклланишида назарий методологик асос вазифасини ўтади.