Инъикос – нарса ва ҳодисаларнинг ўзаро таъсирлашуви асосида ҳосил бўладиган ҳодиса, ҳолат, жараён ва ўзгаришни ифода этадиган тушунча. Бу категория фалсафада муҳим ўринга эга бўлиб, онг, тафаккур ва билиш жараёнини тушунтиришга хизмат қилади. Инъикос борлиқнинг барча ҳодисаларига хос умумий хусусиятдир. Зеро, уларнинг барчаси таъсирлашувда ва ўзгаришда. Нарса ва ҳодисаларнинг ўзаро таъсири ва уларнинг бир-бирида акс этиши ҳар хил экани, инъикоснинг турли даражаларини фарқлаш имконини беради. Авваламбор, тирик жонзот билан жонсиз табиат ҳодисаларидаги инъикосни фарқлаш мумкин. Жонсиз нарсаларда бошқа ҳодисалар таъсирида қолган излар, таъсирга мос ўзгаришлар инъикосдир. Жонсиз табиатдаги инъикос ўз навбатида турли кўринишларда намоён бўлади. Мисол сифатида механик таъсир излари (қушга қўйилган қадам изи), физик ўзгаришлар (жисмларнинг иссиқдан кенгайиши ёки совуқдан торайиши), кимёвий реакциялар (занглаш, ёниш, емирилиш каби)ни кўрсатиш мумкин. Булар инъикос таъсирининг оддий акс этишидир.

Тирик табиатдаги инъикос оддий акс этишдан кескин фарқ қилади. Энг содда организм ва ўсимликлардаги оддий таъсирланишдан тортиб, асаб тизимига эга бўлган организмлардаги сезиш ва идрок этишгача бўлган руҳий инъикос тирик табиатдаги акс таъсир кўрсатиш, ўзини ҳимоя қилиш ва мослашув каби ҳолатларда намоён бўлади. Тирик табиатдаги олий – ижтимоий ҳаёт инъикосдир. Бундай инъикос юқори даражада ташкиллашган тизимлар фаоллиги билан ажралиб туради ҳамда уни биологик модда алмашинувидан тортиб, онгли, ижодий, ўзгартирувчан фаолиятгача кўриш мумкин. Руҳий инъикос организмларда асаб тизими ҳамда бош миянинг эволюцияси билан бирга келиб чиққан ва ривожланган. Руҳий инъикос, яъни сезиш ва идрок этиш ёрдамида организм фаолиятини тартибга солиш таъминланади. Руҳий инъикос (тасаввур, билим) мазмуни қуйидагилар билан белгиланади: акс этишнинг нисбийлиги, яъни ниманинг ва қандай инъикос этилишига мос даражада фарқланиши; акс этилаётган нарса ёки хусусиятларнинг миқдори жиҳати; инъикос объектининг тузилиши; инъикос этилаётган ҳодиса билан унинг акси ўртасидаги мувофиқлик, ўхшашлик тури; ҳиссий образнинг предметлиги, фикрлар предмет маъносининг акс этиши; инъикоснинг қадрлилиги; акснинг ҳодисага айнанлиги.

Руҳий инъикоснинг шакли муайян нарсага хос мазмунининг мавжудлиги, ифодаланиши ҳамда ўзгариш усули билан боғлиқ. Руҳий инъикос объектив ва субъектив жиҳатларга эга. Инъикос мазмунининг моддий белгилари (электр токи, электромагнит тўлқинлари ва шу кабилар.), хоссалари (узлуксиз сигналлар тебраниши каби), ахборот узатиш услуби (табиий ёки сунъий тиллар ёрдамида) унинг объектив жиҳатларидир. Ғоявий образлар эса инъикоснинг субъектив жиҳатидир. Инсон билими ана шу образлар, тасаввур, тушунча ва фикрлардан иборат. Бироқ, инсон билимини психик инъикосдан сифат жиҳатидан фарқлантирадиган томони ҳам бор. Бу – унинг ижтимоийлиги. Айнан ижтимоий-маданий муҳитдаги индивиднинг руҳий инъикоси – ҳис қилиш ва идрок этиши – рационал оқлай билишга, тафаккур қилдиш ва англашга айланишини таъминлайди. Ақл инъикоснинг энг олий шакли бўлиб, унда бевосита ва билвосита, илгари ва айнан шу муддатда акс этган билим намоён бўлади.