Иккиюзламачи(лик) – маънавий иллат сифатида унга бошқа, бунга бошқача гапни сўзлайдиган, икки одамга икки хил муомала қиладиган кишига хос мунофиқлик ва риёкорликни ифода этадиган тушунча. Иккиюзламачи бир одамга бир хилда, бошқасига бошқа хилда ёлғон сўзлаб, уларни бир-бирига душман қилади, орада низо чиқаради. У қасддан ёмонлик қилмаган ҳолатларда ҳам, муомаласи, тутган йўлининг ўзи бузғунчиликка олиб келади. Иккиюзламачи, одатда, самимийдек сўзлайди, самимийдек иш юритади, лекин шу тариқа содда одамларни алдаб, тўғри йўлдан адаштиради. Иккиюзламачи дўстни дўстдан, қариндошни қариндошдан, биродарни биродардан ажратади, уларни бир-бирига бегона қилади. Иккиюзламачи риёкор, маккор, мунофиқ, безбет бўлганидан унда уят ҳисси бўлмайди.

Имом Бухорий «Ал-жомеъ ас-саҳиҳ»да иккиюзламачилик борасида ушбу ҳадисни келтиради: «Абу Ҳурайра ривоят қиладилар: «Расулуллоҳ (с.а.в.): «Қиёмат куни Аллоҳ таолонинг даргоҳида бир одамга бу юзи бирлан, иккинчи одамга эрса бошқа юзи бирлан юзланувчи энг ёмон одамларни – иккиюзламачиларни учратасан, дедилар» («Ҳадис», Т., 1996, 2-жилд, 112–113-бетлар). Ҳадисда «ёмон одамлар» эмас, «энг ёмон одамлар» – иккиюзламачилардир, дейилмоқда. Демак, иккиюзламачиларнинг инсонларга, жамиятга келтирадиган зарари бошқа ёмон одамлар келтирадиган зарарларидан кўра кўпроқдир. Ширин сўзлар сўзлаб, баъзида ўзини жуда бечораҳол кўрсатиб, бир ой, икки ойдан кейин қайтараман, деб катта маблағларни қарзга олиб, кейин ундан тонадиган одамлар ҳам борки, улар айни иккиюзламачилардир. Бу йўлга кирган одамнинг ундан чиқиб кетиши борган сари қийинлашади. Иккиюзламачи йўқ нарсани бордек, борни эса йўқдек қилиб кўрсатишга уста. У бир маккор ишни амалга ошириб, бошқасига киришади. Айниқса, икки-учта иккиюзламачи бирор нарсада шериклик билан иш қилса, бир-бирини алдаш борасида мусобақа ўйнаб, охир-оқибатда ҳаммаси чоҳга тушади, бир-бирининг оёғидан тортиб, жарга қулайди.

Иккиюзламачиликнинг бадиий адабиёт ва саҳна санъатидаги кўринишлари Шекспирнинг «Отелло» фожиасидаги Яго ролида жуда маҳорат билан тасвирланган. «Бўҳтоннинг эги йўқ, макрнинг – чеки йўқ» деган мақол бор. Мақолдаги «эг» сўзи яхшилик, эзгуликни англатади. Яъни, бўҳтоннинг ҳеч яхши жойи йўқ, бўҳтон энг жирканч нарсадир, макрнинг эса чеки-чегараси йўқдир. Иккиюзламачилик ҳам макр, ҳам бўҳтондан иборат бир феълдир. Яна бир мақолда «Не хилда яшасанг, шу хилда ўйлайсан» дейилади. Маккорнинг туриш-турмуши макр экан, унинг хаёли ҳам макр билан банддир. Иккиюзламачининг қилмишлари барибир фош бўлади, шунда ҳамма ҳалол одамлар ундан нари бўлишга интилади. Шеър: Маккорнинг доимо риёдир иши, // Фақат ёлғон сўзлар мунофиқ киши. // Бундай одамлардан бўлмасанг узоқ, // Бир куни келади унинг ташвиши.