Ижтимоий­-сиёсий ғоялар – ҳар бир халқ, бутун башариятнинг орзу-умидлари, мақсад-муддаоларини ифода этадиган, эркин ҳаёт ва адолатли тузум, давлат ва жамият қурилиши, миллат ва элатлар келажаги ҳақидаги умуминсоний ғоялар. Озодлик ва мустақиллик, адолат, ҳақиқат, дўстлик, тенглик ва ҳамкорлик, тинчликсеварлик ва инсонпарварлик ғоялари шулар жумласидандир. Асрлар мобайнида бундай буюк, ўлмас ғоялар халқларга куч-қувват ва илҳом бағишлаб, уларни ўз бахту саодати, фаровонлиги учун курашга сафарбар этиб келган.

Ижтимоий фаоллик – ижтимоий субъектлар (жамият, табақа, гуруҳ ва шахслар)нинг ижтимоий-сиёсий жараёнлардаги иштирокининг, меҳнат ҳамда маданий-маърифий фаолиятининг кучайиши, қонунда белгилаб қўйилган ҳуқуқ ва бурчларини тўлиқ амалга оширишга интилиши. Ижтимоий фаоллик шахснинг жамиятда ўз ўрнини топиши ва хулқ-атворини онгли равишда бошқаришининг асосий шарти ҳисобланади. Ижтимоий фаолликнинг уч тури мавжуд: ижтимоий-сиёсий жараёнлар ва маданият, меҳнат ҳамда турмуш соҳасидаги. Меҳнат фаоллиги меҳнат муносабатлари соҳасида намоён бўлади ва субъектнинг касбий-ижтимоий вазифани бажариши билан боғлиқ ҳолда юзага чиқади. У ижтимоий фаолликнинг асосий, белгиловчи тури сифатида эътироф этилади. Унинг шакллари қуйидагича: тежамкорлик, саранжомлик учун ҳаракат, илмий-техникавий ижодда иштирок этиш, рационализаторлик, ихтирочилик ва бошқа ҳаракатлар. Ижтимоий-сиёсий жараёнлар ва маданият ҳамда турмуш соҳасидаги фаоллик шахснинг ижтимоий-сиёсий, маданий-маърифий жараёнлардаги, шахсий ҳаётдаги фаолиятида намоён бўлади.

Ижтимоий қатлам – умумий хусусиятлари, интилиш ва манфаатлари ҳамда ижтимоий қарашларига кўра алоҳида гуруҳни ташкил этадиган кишилар жамоаси. Собиқ шўролар даврида синфлар ўртасидаги фарқлар қатори ижтимоий қатламлар орасидаги тафовутларни ҳам йўқотиш ғояси илгари сурилган эди. Лекин бу фарқлар табиий ривожланиш натижаси бўлгани учун сақланиб қолаверган. Мустақиллик шароитида янги ижтимоий қатламлар пайдо бўлмоқда. Масалан, ўрта синф – тадбиркор ва ишбилармон одамлар қатлами бозор муносабатлари шароитида жамият тараққиётида ҳал қилувчи куч сифатида майдонга чиқмоқда.

Ижтимоий қонуният – жамият ҳаётида объектив мавжуд бўлиб, изчил такрорланиб турадиган воқеа-ҳодисалар ёки тарихий жараён босқичлари ўртасидаги тараққиётни акс эттирадиган барқарор алоқадорлик. Ижтимоий қонуният XVIII асрда француз тарихчилари Тьерри, Менье, Гизо асарларида асослаб берилди. Ижтимоий қонуният категориясининг шаклланишида Гегель қарашлари ҳам катта аҳамиятга эга бўлди. Маркс ва Энгельс ижтимоий тараққиётнинг барча босқичларида қайтарилиб турадиган жараёнларни ҳисобга олиб, ижтимоий-иқтисодий формация назариясини яратди. Бу назария капитализм ҳалокатини исботлашга қаратилган эди. Унда, ижтимоий қонуниятга ишчилар синфи манфаатлари нуқтаи назаридан ёндашилган эди. Ҳозирги вақтда бу қонуниятлар замон ва тараққиёт талабларига жавоб беролмай қолди.