Юнон файласуфи Диоген нега одамлар қашшоқларга бажонидил садақа беради-ю, файласуфларга ёрдам қўлини чўзмайди, дея баҳслашаётган икки кишини кўриб, уларга бундай дебди:

– Одамлар бир кунмас бир кун ногирон, пиёниста бўлиб ёки абгор аҳволга тушиб қолиши мумкинлигидан қўрқади, аммо ҳеч ким файласуфга айланаман деб ўйламайди.

* * *

Бир давлатманд Аристиппдан ўғлига таълим беришини илтимос қилибди. Файласуф хизмати эвазига катта ҳақ сўрабди.

– Намунча қиммат? – дебди бой норози бўлиб. – Бунча пулга эшак сотиб олишим мумкин.

– Сотиб олақолинг, – деб жавоб қилибди файласуф, – шунда эшагингиз иккита бўлади.

* * *

Бир юнон шоири шеърларини доим Августга кўрсатар, аммо император уни мукофотламас экан. Ови юрмаган шоир яна қораламаларини кўтариб келганда, императорнинг ўзи бир шеър ёзиб унга узатибди. Шоир шеърни дарров ўқибди-да, ҳукмдорни мақташга тушибди, сўнг чўнтагида бор пулини чиқариб унга берибди.

– Маъзур тутгайлар, ҳазратим, бундан ортиғига  қурбим етмади.

Ушбу топқирлик ҳукмдорга маъқул келибди ва шоирни мўмайгина мукофот билан сийлабди.

* * *

Қирол Людовик ХI нинг бир мунажжими бўларди. У қирол кўнгил қўйган хонимнинг саккиз кундан сўнг вафот этишини башорат қилади. Қарангки, башорат тўғри чиқади. Шунда қирол уни ҳузурига чақириб, сўрайди:

– Сен одамлар тақдири борасида шундай билгич экансан, хўш, ўзингнинг қанча умринг қолганини айта оласанми?

Башоратчи қирол кўнглига бир ёмонликни тугиб қўйганини пайқайди шекилли, киприк  қоқмай жавоб қилади:

– Мен сизнинг вафотингиздан уч кун олдин ўламан, зоти олийлари!

Зийраклик  билан берилган бу жавоб сабаб қирол ёвуз ниятидан қайтади.

* * *

Людовик ХII аъёнлардан бири қўл остидаги деҳқонни калтаклаганини эшитиб қолибди. Бундан бағоят аччиқланган қирол меҳмондорчиликда ўша муштумзўрнинг олдига нон қўймасликни буюрибди. Зиёфатдан сўнг ундан:

– Қани айт-чи,  энг тансиқ егулик нима экан? – деб сўрабди.

– Нон-да, ҳазратим!

– Унда ўша неъматни етиштирган одамга қўл кўтариш аҳмоқлик эканига нега ақлинг етмади?

* * *

Карл V буюк мусаввир Тицианнинг истеъдодини беҳад қадрлар эди. Мусаввир ҳукмдор ҳузурида расм чизаётганида мўйқалами ерга тушиб кетади. Қирол мўйқаламни олиб эгасига узатаркан бундай дейди:

– Тициан  қирол хизмат қилса арзийдиган санъаткордир!

* * *

Улуғ Микеланжело ҳамкасби Франчианинг бағоят хушсурат ўғлини кўриб, бундай дейди:

– Отанг рангтасвир асаридан кўра тирик одамни яратишга уста экан!..

* * *

Бир кекса зобитни ногиронлар уйига ўтказмоқчи бўлишганда у қиролдан хизматда қолдиришини илтимос қилибди.

– Ахир кексайиб қолгансиз, – дебди унга ҳукмдор.

– Ҳазратим, – дея эътироз билдирибди зобит, – мен сиздан атиги уч ёш каттаман ва салтанатингизда яна камида йигирма йил хизмат қила оламан деб ўйлайман.

* * *

Виктор Ҳюго хорижга кетаётган экан.

– Нима иш қиласиз? – деб сўрабди чегара хизматчиси анкета тўлғизаётиб.

– Ёзаман.

– Нима билан тирикчилик  қиласиз деб сўраяпман?

– Қалам билан.

– Бўпти, унда “Ҳюго – қалам сотувчи” деб ёзиб қўямиз.

Рус тилидан Шодмон Отабек

таржимаси

“Tafakkur” журнали, 2015 йил 3-сон