Зарарли таъсирлар – жамият, миллат, давлат тараққиётини, инсонлар фаолияти, онги ва тафаккурини издан чиқаришга қаратилган уринишлар, хатти-ҳаракатлар мажмуини ифодалайдиган тушунча. Зарарли таъсирларнинг замонавий услублари: маънавий таҳдид, ахборот майдонларини эгаллаб олиш, мафкуравий хуруж, бузғунчилик ҳаракатларини қўллаш орқали келажакка ишончсизлик уйғотишга, давлат сиёсатини обрўсизлантиришга, одамларнинг ўзини Ватан, миллат ҳимоясидан четга тортишга ҳаракат қилиш ва шу кабилар. Зарарли таъсирлар ўтказишни мақсад қилиб олган ёвуз кучлар бирор хусусий мисолни умумлаштириш, ёлғонни ҳақиқатга ўхшатиб тасвирлаш, кичик хатолардан катта муаммолар мавжудлигини кўрсатиш, ёлғонни такрорлайвериш, шахсий манфаатларни биринчи ўринга қўйиш, ҳокимиятни халққа ёмон кўрсатиш, миллат душманларига раҳмдиллик, ҳамфикрлик туйғуларини уйғотиш, ростни ёлғонга айлантиришга ҳаракат қилади. Муайян давлат, жамият ёки ҳудуд нуқтаи назаридан, аввало, икки хил, яъни ички ва ташқи зарарли таъсирларни ажратиш мумкин. Уларнинг объектив ва субъектив, тарихий (анъанавий) ва замонавий, ижтимоий, иқтисодий, сиёсий, маънавий, мафкуравий шакллари ҳам бор. Ҳозирги даврда минтақавий, глобал, техноген зарарли таъсирлар мавжудлиги, уларнинг оқибати тўғрисида хилма-хил фикр ва қарашлар баён қилинмоқда. Кейинги йилларда зарарли таъсирларнинг маънавий соҳадаги оқибати ва уларнинг олдини олиш, уларга нисбатан иммунитет ҳосил қилиш масалаларига алоҳида аҳамият қаратилмоқда. Зеро, ҳар қандай жамият бундай маккор кучларнинг таъсирини енгиши учун ўзида огоҳлик, мафкуравий хавфсизлик, ватанпарварлик, умуммиллий бирлик каби ижтимоий сифатларга эга бўлиши лозимлиги тарихий заруратдир.

Зарарли ғоялар – ҳар қандай инсон халқ, жамият, давлатнинг туб манфаатларига зид бўлган, уларни тараққиётдан қайтариб, ўз измига солиш мақсадида четдан тазйиқ йўли билан киритиладиган бегона ғоялар йиғиндиси. Зарарли ғоялар жамият таназзулига сабаб бўлади, ғайриинсоний мақсадларга хизмат қилади. Зарарли ғоялар, моҳиятан, ёвуз кучлар фаолияти ҳамда ҳукмронлигини ифодалайди. Бундай ғояларга ирқчилик, фашизм, терроризм, мустамлакачилик мисол бўлади. Бундай ғоялар инсоният тарихида ўта салбий роль ўйнаган, лекин ҳозирги кунда ҳам мавжуд. Зарарли ғоялар инсон табиатига зид бўлиб, уни салбий томонга ўзгартиради, унда носоғлом турмуш тарзини шакллантиради, унинг дунёқарашида қарамлик, тобелик, мутелик муҳитини шакллантиради. Миллий тафаккур тарзини ўз негизларидан бегоналаштиради, ёт урф-одат ва анъаналарни тарғиб қилади, уларнинг кириб келишига муҳит яратади, мамлакатни, халқни ўз миллий қадриятларидан, охир-оқибат ўз тараққиёт йўлидан четлаштиради, жамтиятда миллатлараро тотувлик, динлараро бағрикенгликка раҳна солиб, парокандаликка олиб келади. Шу маънода, зарарли ғояларга нисбатан маънавий иммунитетни шакллантириш ва мустаҳкамлаш – маънавияти бой, эркин фикрловчи, фаол ёш авлод тарбиясининг муҳим йўналишидир. Бугунги кунда инсон маънавиятига, халқимизнинг турмуш тарзига, руҳиятига нисбатан қилинаётган ғоявий хуружларнинг усуллари тобора фаоллашиб бораётганини айтиб ўтиш жоиз. Зарарли ғояларни турли кинофильмлар, ТВ кўрсатувлари ва радио эшиттиришлари шаклида, газета-журналлар, Интернет тармоғи ва бошқа йўналишларда узлуксиз равишда тиқиштириб, миллий қадриятларни барбод этишга, одамларни сохта ғояларнинг таъсири остига олишга мунтазам ҳаракат қилинаётгани сабабли маънавий тарбия ва ғоявий ишларини тизимли равишда, мунтазам олиб бориш зарур.