Жинсий тарбия – инсонда жинс, жинсий ҳаёт масаласига нисбатан маънан баркамоллик хислатларини, соғлом муносабатларни шакллантиришга йўналтирилган ижтимоий-маънавий, тиббий ва тарбиявий таъсир мажмуасидир. Жинсий тарбиянинг вазифаси – улғаяётган авлодни ҳар томонлама маънавий етук инсон қилиб тарбиялашга, ўз жинсига оид хулқни тўла-тўкис ўзлаштиришга ва кейинчалик инсоний вазифаларни тўлақонли ижро эта олиш малакасини шакллантиришга, бўлажак никоҳ ва оилавий ҳаётнинг физиологик ва маънавий асосларини шакллантиришга кўмаклашишдир. Жинсий тарбия болаларнинг жинсий балоғатга етишидан анча аввал бошланади ва уни жинсий ҳаёт масаласига оид тарғиботдан фарқлаш лозим. Жинсий ҳаёт масаласи бўйича тарғибот ишлари болаларнинг ўсмирлиги давридан, тахминан 8-синфдан бошланади ва бунда ўсмирлар билан жинсий ҳаёт, жинс физиологияси, санитария-гигиенаси каби масалалар муҳокама қилинади. Жинсий тарбия таълим-тарбия жараёнининг асосий тамойилларига суянади. Ушбу жараён, авваламбор, таълим-тарбия муассасаси олиб бораётган тарбиявий ишлар доирасида ва боланинг жинси, ёши ва унинг тайёргарлиги асосида олиб борилиши лозим. Жинсий тарбия самарадорлигини белгиловчи асосий шартлардан бири – ота-она, педагог-тарбиячилар ва тиббиёт ходимларини якдиллик билан олиб борадиган фаолиятидир. Жинсий ҳаётга оид масалаларни муҳокама этиш қанчалик мураккаб, нозик бўлмасин, тиббиёт ходимлари, педагоглар, ота-оналар уларни муҳокама қилишдан ўзларини олиб қочмасликлари ва ёшлар қизиққан ҳар бир саволга тўғри ва оқилона жавоб бера олишлари лозим.

Жинсий тарбияни шартли равишда бир нечта босқичларга бўлиш мумкин. Болаларда оддий гигиеник кўникмаларни ва саломатликка оид хулқ кўринишларини шакллантириш лозим. Баданни чиниқтириш, тўғри овқатланиш организм саломатлигини таъминлаган ҳолда боланинг жинсий жиҳатдан соғлом улғайишини таъминлайди. Оилада ўзаро ҳурмат ва муҳаббатга асосланган маънавий муҳитни яратиш ниҳоятда муҳимдир. Кичик ёшдаги болаларнинг жинсий тарбиясида уларнинг физиологик ва психологик хусусиятларини ҳисобга олиш лозим. Жинсий тарбияни тўғри йўналтириш ҳамда ўғил ва қиз бола ўртасида ўринли муносабатларни шакллантириш учун болада уятчанлик, ўзини тийиш, доимо ёрдамга тайёрлик каби маънавий фазилатларни шакллантириш лозим. Жинсий улғайиш давридаги жинсий тарбия ўта мураккаб бўлиб, бунда болага нисбатан эътиборли муносабатда бўлган ҳолда унинг организмидаги ўзгаришларни, болага хос бўлган шахсий сифатларни назарда тутиш лозим. Шу жиҳатдан, болада ўзга жинс вакилларига нисбатан муносабат маданиятини шакллантириш катталар олдида турган муҳим вазифалардан биридир. Катталар фақатгина гигиеник маслаҳатлар билан чекланиб қолмасдан, балки бола организмида бўлиб ўтаётган ўзгаришлар ҳақида ёшларга кўпроқ маълумот бериб боришлари лозим. Ўсмирлик ёшидаги жинсий тарбиянинг асосий негизларидан бири ўғил ёки қизда «ҳақиқий эркак» ва «ҳақиқий аёл» ҳақидаги аниқ тасаввурларни шакллантиришдир. Ўсмир бу тушунчаларнинг нафақат моҳиятини билиши, балки уларни ўз ҳаёт тамойилига айлантириши жуда муҳимдир.

Ўсмир жинсий тарбиясига болани ўраб турган муҳит, китоблар, кино, ТВ ва Интернет ҳам таъсир этади. Ушбу омилларни танлашда ҳам ота-оналар турлича йўл тутадилар. Айрим ота-оналар болага ташқи омиллар таъсирини тақиқлаш йўлидан борса, бошқалари эса болада оқил танлов малакасини шакллантиришга интилади. Ҳар қандай ҳолатда ҳам бола ўзини қизиқтирган маълумотга эга бўлади, бу табиий жараённи тўхтатиб бўлмайди. Лекин, энг асосийси – ота-она ва фарзанд ўртасидаги ишонч муҳитини сақлаб қолиш ва зарур бўлган пайтда фарзанд ота-онасига мурожаат эта оладими ёки йўқми, деган мураккаб савол жавобсиз қолиб кетмаслигидадир. Ўсмирлик ёшида бола қалбида узоқ вақтгача салбий из қолдирувчи кўнгилсизликларнинг юзага келишига йўл қўймаслик лозим. Бундай кўнгилсизликлар инсоннинг нафақат ёшлиги, балки улғайган давридаги ҳаётида, бўлажак оилавий муносабатларида ҳам акс этган ҳолда унинг тақдирига бир умр ўз таъсирини ўтказади. Оиладаги ўғил болалар сингил ва опаларига бўлган муносабат орқали умуман аёлларга нисбатан муносабат меъёрларини ўзлаштирадилар. Отанинг қиз фарзандларга ва онага бўлган муносабати ўғил бола учун намуна бўлиб ҳисобланади. Худди шунингдек, онанинг отага ҳурматли муносабати қизларнинг келажакда ўз турмуш ўртоғига бўлган муносабати намунасидир. Айни пайтда, шундай муносабат орқали ўғил фарзанд ҳам оиладаги ўз ўрни ва ролини англаб боради ҳамда шунга мос равишда улғаяди. Айнан шу омил ота-онанинг оилавий ҳаётдаги ва бола жинсий тарбиясидаги масъулиятлари қанчалик юксаклигини белгилайди.